Atlantis (2009)

Regie: Digna Sinke | 81 minuten | drama | Acteurs: Pitou Nicolaes, Annemarie Prins, Bert Luppes, Sandra Vlaar, Yorrin Kootstra, Ria Marks, Cas Enklaar, Khaldoen el Mecky, Hans Trentelman, Carla Hardy, Karim Soliman, Amber Stoop, Hilde Prins, Jade Olieber, Lucy van Galen, Sigrid ten Napel, Valerie Bedier de Prairie, Eliane Neuteboom, Ben Abelsma, Hans van Duijn, Ids van der Krieke

Digna Sinke is een regisseuse met hart voor haar werk. We gaan ervan uit dat alle regisseurs dat zijn, maar in een Nederlandse productie als deze is het mogelijk dicht op je materiaal te blijven. Ze schreef zelf het verhaal, waarbij ze veel putte uit eigen jeugdherinneringen, wat het persoonlijk maakt. Niet echt autobiografisch, maar naar eigen zeggen kan de maakster zich prima identificeren met het hoofdpersonage Xenia, die zich vervreemd voelt van de wereld om haar heen. Dit is goed voor de film, alleen al omdat Sinke daardoor heel zeker was over de keuze van Pitou Nicolaas voor de hoofdrol. Haar aandacht voor de jonge debutante werpt zijn vruchten af. Maar er kleven ook nadelen aan. Zo overtuigen de andere twee belangrijke jonge personages stukken minder, alsof die te weinig aandacht hebben gekregen (of gewoon talent missen en dus niet goed gecast zijn). De volwassenen personages zijn sterk en worden goed neergezet door ervaren acteurs, maar bij de jonkies valt het gebrek aan spelervaring op, behalve dus bij Pitou Nicolaas.

Het idee en de sfeer van de film zijn origineel en nieuw voor een Nederlandse produktie. Zonder al te veel futuristische poeha, maar met een manier van filmen die ervoor zorgt dat je precies in beeld krijgt wat nodig is. En met zorgvuldig uitgekozen locaties en kostuums, wordt goed het gevoel opgeroepen dat we werkelijk in een toekomstige, overgecontroleerde maatschappij zijn beland. De schoolkinderen dragen allemaal grijs of zwart, behalve als ze lichamelijke oefeningen moeten doen, dan zijn ze in het wit. Er zitten wat subtiele verwijzingen in naar groter geworden maatschappelijke invloed van bijvoorbeeld China en ja, er zitten ook een paar gadgets in, zoals de handscanners op school en de elektrische busjes, maar die zijn bescheiden. Mooie sfeerbeelden van desolate omgevingen en voorwerpen in verval tonen het contrast met de oncontroleerbare wereld van vergankelijkheid. Alles wat in het verhaal taboe is, geeft de film zijn kleur. Vergankelijkheid, onvolledigheid en vooral: het verleden waarin die zaken ‘nog bestonden’.

Een prachtig gemonteerde collage van oude groepsportretten en straatbeelden van vroeger, vormt een van de hoogtepunten van de vertelling. Ook het huis van de oude vrouw op het eiland, dat letterlijk gevuld is met herinneringen, is een prachtig gegeven. Wanneer de film die abstractie in duikt en die sfeer, overtuigt hij het meest. Toch had dat verder doorgetrokken mogen worden, had de focus nog meer op de beeldpoëzie en de sfeer van herinneringen en verleden mogen rusten. Die sfeer had er dan nog meer vanaf gedropen, waardoor het contrast met de kille realiteit nog schrijnender was geweest. Sinke is net iets te mild geweest in haar observaties. De cameravoering had bijvoorbeeld ook best wat extremer gemogen. Bovendien lijkt het alsof de maakster het poëtische beeldverhaal iets te veel afzonderlijke spoor heeft ingezet, als bij vlagen. De poëzie had meer vervlochten mogen zijn met het verhaal. Toch is ‘Atlantis’ is een oprechte en dappere poging om eens iets anders te doen binnen het Nederlandse filmidioom. Een poging die redelijk geslaagd is, maar waar meer uit was gekomen, wanneer de makers minder bescheiden waren geweest in de uitvoering van hun ideeën.

Arjen Dijkstra

Waardering: 3

Bioscooprelease: 16 april 2009