Bayaning 3rd World-3rd World Hero (2000)

Regie: Mike de Leon | 93 minuten | drama | Acteurs: Joel Torre, Ricky Davao, Cris Villanueva, Ed Rocha, Joonee Gamboa, Daria Ramirez, Rio Locsin, Cherrie Pie Picache, Lara Fabregas

Jose Rizal is een symbool voor alle Filippijnen. Waar in andere landen staatshoofden munten versieren, betaalt men daar met “de kop” van Rizal. Het waren zijn geschriften die het Filipijnse volk aan het einde van de negentiende eeuw opzette tot een revolutie tegen de Spaanse koloniale overheersers. Zelf heeft hij die revolutie niet mee mogen maken. Hij werd in december 1896 door de Spanjaarden geëxecuteerd. Sindsdien is zijn legende enkel gestegen en staat zijn persoon boven elke twijfel. Maar is dat wel terecht? Twee jonge filmmakers gaan in ‘Bayaning 3rd World’ op zoek naar het ware verhaal achter de legende en stellen vragen die over helden niet gesteld mogen worden…

Niets is ons heilig. We vertrouwen nergens op. Niets is vanzelfsprekend. De boodschap die de twee filmmakers ons aan het begin van ‘Bayaning 3rd World’ geven is duidelijk. Ze zijn bereid een mogelijke controverse aan te gaan wanneer ze in hun oneindige research kunnen aantonen dat de heldenverering van Rizal ongefundeerd zou blijken te zijn.

De Leon laat zijn twee filmmakers worstelen met de vraag over hoe de film zou moeten worden opgezet. We zien als het ware niet de film, maar het ontwikkelingsproces van een film die nog moet worden gemaakt. We graven mee in stoffige documenten, bekijken afbeeldingen en geënsceneerde commercials. We interviewen de betrokkenen, Rizal’s dichtste kringen van familie en vrienden, wiens wereld we op elk gewenst moment kunnen betreden om een aantal belangrijke vragen te stellen.

Wat De Leon met deze film, documentaire en opstelopdracht bereikt is het kweken van een gedegen kennis bij de kijker van de achtergronden van het nationalistisch Filippijnse volksverhaal, maar hij gaat verder dan dat. De eigenlijke vragen die door ‘Bayaning 3rd World’ worden gesteld liggen veel dieper en behandelen filosofische, psychologische en sociologische onderwerpen. De kritische blik op de waarheid van geschreven geschiedenis, morele koppenbrekers over plicht tegen hart. Het opbouwen van een maatschappij na een periode van koloniale onderdrukking. Het onvoorwaardelijke vertrouwen in helden en de essentiële nood hiervan.

Een goede legende kan niet zonder een liefdesverhaal. Aan het einde van Rizals leven schijnt hij een document van bekering tot de katholieke kerk getekend te hebben. De precieze redenen hiervan zijn niet bekend, maar er wordt gesuggereerd dat het een en ander te maken heeft met de bevallige Engelse Josephine Bracken. Zij beweert dat Rizal zijn bekering moest tekenen om voor zijn executie met haar in het huwelijk te kunnen treden.

‘Bayaning 3rd World’ is een film die zich niet makkelijk laat vergelijken. Het is een kijkje in het leven van Rizal, maar de gelaagdheid van het geheel maakt dat de film een hogere status verdient.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 4