Buñuel in the Labyrinth of the Turtles – Buñuel en el laberinto de las tortugas (2018)
Regie: Salvador Simó | 80 minuten | animatie, drama | Originele stemmencast: Jorge Usón, Fernando Ramos, Luis Enrique de Tomás, Cyril Corral, Pepa Gracia, Rachel Lascar, Gabriel Latorre, Philipp Nowicki, Fermín Núñez
‘Buñuel in the Labyrinth of the Turtles’ (‘Buñuel en el laberinto de las tortugas’) is een Spaanse animatiefilm over een belangrijke periode in het leven van de beroemde Spaans-Mexicaanse filmmaker Luis Buñuel. De film is gebaseerd op de graphic novel van Fermín Solís. Buñuels film ‘L’âge d’or’ (1930) is vernietigend ontvangen door het Franse publiek, verboden door de kerk én de wet, met als gevolg dat geen producent zijn films meer wil financieren. Buñuel zit zowel financieel als artistiek aan de grond en besluit – nadat zijn anarchistische vriend Ramon Acín hem het geld dat hij in een loterij won beschikbaar stelt – een film te maken over de regio Las Hurdes in Spanje.
Ramon en Luis vertrekken samen naar Noord-Spanje ter voorbereiding op de documentaire over deze armste streek van Spanje, een gebied waar zelfs Spanjaarden zelf weinig van weten. De twee vrienden blijken echter tegenstrijdige motieven te hebben voor het maken van de film. Acín ziet in het project een mogelijkheid om de armzalige omstandigheden waarin de mensen leven aan de kaak te stellen en hen zo te helpen, en hoewel Buñuel aanvankelijk doet voorkomen dat hij ditzelfde doel voor ogen heeft, blijkt uit zijn handelingen dat hij liever provoceert dan wat anders doet. Ook over de besteding van het budget lopen de meningen uiteen – Buñuel geeft bijvoorbeeld direct aan het begin al een kwart van het geld uit aan de huur van een auto.
Buñuel haalt cameraman Eli Lotar en schrijver Pierre Unik naar Spanje en de vier mannen gaan aan de slag. De eerste beelden in de streek zijn van een bruiloftsfeest, waar kersverse bruidegommen traditiegetrouw de hoofd van een haan eraf moeten trekken. Buñuels vastberadenheid om een close-up-shot te krijgen van een onthoofde haan, leidt tot wat je niet anders dan dierenmishandeling kan zien. Echt veel sympathie levert dat de filmmaker niet op, maar dat is ook niet het doel van ‘Buñuel in the Labyrinth of the Turtles’. Wel een begrip voor de professionele en persoonlijke ontwikkeling van de vooraanstaande cineast, dankzij fragmenten uit zijn jeugd, zijn moeizame band met zijn vader, zijn gestrande samenwerking met Dalí en de invloed van zijn dromen op zijn werk.
Eenmaal in Las Hurdes krijgen we een nog beter beeld van hoe Buñuel te werk ging en op welke wijze hij zoveel mensen tegen de haren in streek. Het levert interessante gespreksstof op: hoe erg is het dat de filmmaker de realiteit wilde filmen, maar daarbij bepaalde dingen in scène zette? Film is immers altijd al niets anders dan illusie geweest en het is niet zo dat de dingen die hij op beeld vastlegde, nóóit zijn gebeurd. Natuurlijk staan zijn sadisme tegen dieren buiten kijf en is het goed voor te stellen waarom mensen in die streek zich zelfs decennia ná zijn dood nog kwaad kunnen maken over de manier waarop Buñuel hen geportretteerd heeft. Maar Buñuel heeft met ‘Las Hurdes’ uiteindelijk wél bereikt wat Acín wilde bereiken: de streek werd gezien en gehoord en de leefomstandigheden verbeterden.
‘Buñuel in the Labyrinth of Turtles’ wordt met de juiste mix van feiten, humor en drama verteld. De film is slechts 80 minuten, wat je tijd genoeg geeft om daarna ‘Las Hurdes’ te kijken, ervan uitgaande dat je deze film die al tijden in de “1001 films die je gezien moet hebben voor je sterft”-lijst staat, nog niet gezien hebt. Want ook bijzonder aan deze animatiefilm is dat we af en toe door de geanimeerde camera kijken en dan fragmenten uit ‘Las Hurdes’ zien. Het contrast met de animaties is groot, maar het werkt uitstekend. Het geeft ‘Buñuel in the Labyrinth of Turtles’ een extra dimensie. Waanzinnig boeiend, fraai geanimeerd en voorzien van een genuanceerdheid waar menig filmmaker nog een puntje aan kan zuigen.
Monica Meijer
Waardering: 4
Bioscooprelease: 18 april 2019
DVD-release: 30 augustus 2019