Che: Part Two – Guerilla (2008)

Regie: Steven Soderbergh | 131 minuten | drama, oorlog, biografie | Acteurs: Demián Bichir, Rodrigo Santoro, Benicio Del Toro, Catalina Sandino Moreno, María D. Sosa, Othello Rensoli, Franka Potente, Norman Santiago, Joaquim de Almeida, Pablo Durán, Ezequiel Diaz, Juan Salinas, Luis Muñoz, Lorenzo Ariel Muñoz, Antonio Peredo, Aaron Vega, Giraldo Moisés, Jorge Perugorría, Néstor Rodulfo, Kahlil Mendez, Rubén Ochandiano, Cristian Mercado, Roberto Guilhon, Carlos Acosta, Edgardo Rodríguez, Armando Riesco, Daniel Aguirre, Lou Diamond Phillips, Marisé Alvarez, Marc-André Grondin, Carlos Bardem, Eduardo Espinosa, Eduard Fernández, Antonio de la Torre, Luis Bredow, Yul Vazquez, Jordi Mollà, Matt Damon

Het complete leven van een veelbesproken persoon in één enkele film proppen is een haast onmogelijke opgave. Filmmakers slaan vaak de minder belangrijke episodes uit het leven over, om wat langer stil te kunnen staan bij de memorabele momenten. Er kan ook gekozen worden om meerdere films te maken over dezelfde persoon. Aan Che Guevara werden al verschillende prenten gewijd. In 1969 al verscheen ‘Che!’, met Omar Shariff in de titelrol en Jack Palance als Fidel Castro. De film van Richard Fleischer werd door de critici finaal de grond ingeboord. Vooral Palance moest er met zijn toch echt serieus bedoelde maar in de praktijk eerder lachwekkende performance aan geloven. Heel wat beter was de ontvangst van Walter Salles’ film ‘The Motorcycle Diaries’ (2004), over Guevara’s jonge jaren in Argentinië, die als sfeervol, integer en meeslepend werd bestempeld. ‘The Motorcycle Diaries’ vormt samen met ‘Che: Part One – The Argentine’ en ‘Che: Part Two – Guerilla’ (beide 2008) een vrij compleet drieluik over de befaamde Zuid-Amerikaanse revolutionair.

‘Guerilla’ begint met Ernesto ‘Che’ Guevara op het toppunt van zijn roem na de Cubaanse revolutie. Hij heeft een vooraanstaande positie binnen de Cubaanse regering en is een man van aanzien op het politieke wereldpodium. In 1965 verdwijnt Che echter van de ene op de andere dag van het toneel. Hij lijkt wel van de aardbodem te zijn verdwenen. Waarom heeft hij Cuba verlaten? Waar is hij naartoe? Leeft hij eigenlijk nog wel? Zelfs een officieel statement van Fidel Castro – die een brief voorleest waarin Che aangeeft dat hij Cuba heeft verlaten om te vechten voor de revolutie – geeft geen uitsluitsel. Dan duikt Guevara ineens weer op, in Bolivia, met een ander uiterlijk en onder een valse naam. Onder strikt geheime omstandigheden verzamelt hij een groep strijdkrachten om zich heen te verzamelen, bestaande uit Cubaanse kameraden en Boliviaanse vrijheidsstrijders, maar ook idealistische Europeanen sluiten zich bij hem aan. Zij dromen van een grote revolutie in Latijns Amerika.

Che’s Boliviaanse campagne blijkt echter van meet af aan gedoemd te mislukken. Ten eerste weet hij niet genoeg strijdkrachten om zich heen te verzamelen. Ook de broodnodige politieke steun, van de communistische partij in Bolivia, blijft uit: Che en zijn mannen staan er alleen voor. De omstandigheden in de Zuid-Amerikaanse rimboe zijn loodzwaar en de rebellen krijgen verschillende tegenslagen te verwerken. Che’s astma steekt wederom de kop op, maar waar hij tijdens de Cubaanse revolutie dankzij de daar behaalde successen over zijn ademhalingsproblemen heen kon komen, lijkt de fatalistische guerilla in Bolivia het alleen maar te verergeren. Bovendien ziet de Boliviaanse regering het feit dat er veel Cubaanse strijdkrachten betrokken zijn bij de operatie als een buitenlandse inval en is dus extra alert. Wat Che niet ziet maar de kijker wel, is dat het Boliviaanse leger zijn mannen al vanaf het begin op de hielen zit. Natuurlijk weten we allemaal hoe het afloopt. Desondanks spelen de 130 minuten ‘Guerilla’ zich af als een thriller, in tegenstelling tot het euforische eerste deel ‘The Argentine’, dat veel meer een conventionele actiefilm is met veel shoot-outs.

Ook ‘Guerilla’ kent het nodige geweergeschut. De nadruk ligt echter op de gedoemde missie de idealistische Che. De boeren, die hem in Cuba nog zo geholpen hadden, blijken hem in Bolivia te verlinken. Daardoor is het voor Che en zijn strijdmakkers haast onmogelijk om aan eten, drinken en andere benodigdheden te komen. Het maakt de strijd van de revolutionair er een van ontberingen, opofferingen en vooral veel frustratie. Het feit dat Che desondanks toch doorzette maakt van hem een symbool van idealisme en heldendom. Het fatalistische karakter van de missie wordt door Soderbergh extra benadrukt door een aangepast beeldformaat, dat kleiner is dan het formaat dat hij hanteert in het eerste deel van zijn tweeluik. Visuele poespas blijft net als in het eerste deel achterwege, maar dankzij de revolutionaire mobiele cameratechnieken zit je er toch bovenop. De jungle van Bolivia is dichter, duisterder en beklemmender dan die in Cuba; het voelt ook voor de kijker aan als een plek waar je moeilijk weer uit kunt komen. Het enige visuele trucje van Soderbergh is dat hij tijdens de sterfscène Che zelf als uitgangspunt neemt. Een hoogstandje dat zijn doel niet mist!

Benicio Del Toro is het beste op zijn plaats als hij gekwelde, gefrustreerde personages mag neerzetten. In ‘Guerilla’ is Che aanvankelijk nog vol goede moed en hoop. Strijdbaar gaat hij de uitdaging aan. Zijn gemoedstoestand wordt echter hoe langer hoe wanhopiger. Del Toro weet als Che deze uitputtingsslag waardig te dragen. Zelfs als hij zijn dood ziet naderen, houdt hij nog hoop als hij de bewaker van zijn ‘cel’ probeert over te halen hem te helpen ontsnappen. Del Toro geeft Guevara precies zo weer als we hem kennen van de t-shirts en posters: onder alle omstandigheden houdt hij vast aan zijn principes en idealen. Ook al leren we hem nooit echt goed kennen – een manco waar ook de eerste film mee kampt – omdat Soderbergh cs. ons nooit in zijn ziel laten kijken. Del Toro maakt er een man van waar we toch mee meeleven, misschien juist wel omdat we weten hoe het afloopt. Hij wordt bijgestaan door talloze bekende en minder bekende acteurs, onder wie Franka Potente, Carlos Bardem, Lou Diamond-Phillips, Jordi Molla en Yul Vasquez. Ook Matt Damon duikt op voor een piepkleine cameo. Maar dat het hier om Del Toro en niemand anders draait, mag duidelijk zijn.

Wie een compleet beeld van het leven van Che Guevara wil zien, doet er goed aan ‘The Motorcycle Diaries’, ‘The Argentine’ en ‘Guerilla’ na elkaar te kijken. Toegegeven, het is een lange zit. Maar alle facetten van het karakter van Che komen aan bod omdat te zien is hoe hij van vreedzame, idealistische arts veranderde in een doorgeslagen maar volhardende rebel. ‘Guerilla’, de grimmigste film van het drieluik, kruipt onder je huid met zijn beklemmende weergave van de 341 helse dagen van Che in Bolivia. Hoewel het jammer is dat Guevara’s tijd in Afrika, waar hij eveneens meestreed in de marxistische opstanden in Tanzania en Congo, compleet over wordt geslagen en we weinig meekrijgen van Che’s persoonlijke gevoelsleven, is ‘Guerilla’ een film die je maar moeilijk los kunt laten.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 april 2009