China’s Stolen Children (2007)

Regie: Jezza Neumann | 84 minuten | documentaire

Al decennia lang geldt in China de zogenaamde eenkindpolitiek. Om de explosieve bevolkingsgroei in het land te temperen werd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog door de communistische regering bepaald dat het een gezin niet was toegestaan om meer dan één kind te hebben. Er zijn uitzonderingen; zo mag een koppel in een dunbevolkt plattelandsgebied wél twee kinderen hebben als de eerstgeborene een meisje is. De gevolgen van deze eenkindpolitiek zijn inmiddels merkbaar. Zo zijn er veel minder vrouwen dan mannen in China. Meisjes zijn minder geliefd omdat die meer geld kosten – onder meer een bruidsschat die voor de grote groep arme Chinezen niet te betalen is – dan opleveren voor de ouders. En omdat er zo weinig meisjes volwassen worden, wordt het voor Chinese mannen lastiger om een partner te vinden.

Een ander gevolg van de eenkindpolitiek in China is de grootschalige diefstal van en handel in kinderen en kinderhandel, praktijken die de regering het liefst doodzwijgt. Ouders die niet in staat zijn geboortelicenties – die verplicht zijn voor ieder stel dat een kind op de wereld wil zetten – te betalen, verkopen hun dochter voor het luttele bedrag van 300 tot 400 euro. Moeders plegen soms nog tot acht (!) maanden in de zwangerschap abortus om de voor hen torenhoge boete en mogelijke vervolging te voorkomen. Jaarlijks worden zo’n 70.000 kinderen, met name jongens, ontvoerd als gevolg van armoede. De autoriteiten tonen zich meer bezorgd over het stilhouden van dit feit dan het opsporen van China’s gestolen kinderen. De documentaire ‘China’s Stolen Children’ van de Britse filmmaker Jezza Neumann handelt over deze problematiek en laat op confronterende wijze zien welk effect het strikte beleid van de Chinese regering heeft op de bevolking.

De film bestaat uit grotendeels illegaal gefilmde interviews. Zo komt er onder meer een wanhopig koppel aan het woord wiens vijfjarige zoontje slachtoffer is geworden van kinderhandel. Uit pure wanhoop schakelen ze een privédetective in, die er zijn missie van heeft gemaakt om zoveel mogelijk gestolen kinderen op te sporen. Het blijkt al snel een vrij hopeloze missie, wat leidt tot hartverscheurende taferelen bij de ouders en oma van het jochie. Ook komt een handelaar aan het woord; een onguur uitziende man die twintig jaar geleden een makkelijke manier van geld verdienen zocht en op die manier in het ‘vak’ rolde. De weduwnaar heeft zelfs zijn eigen zoontje verkocht, tot groot onbegrip van zijn andere kind. Daarnaast volgt Neumann de perikelen van een jong stel dat ongehuwd zwanger raakte. In China is het uit den boze om een kind te krijgen zonder dat je getrouwd bent, maar snel even trouwen voordat het kind er is zit er ook niet in omdat je daar minstens 21 jaar voor moet zijn en het meisje pas 19 is. Omdat ze geen andere uitweg zien, besluiten ze hun dochter te verkopen. Een meisje brengt veel minder op dan een jongen, maar de bemiddelaar belooft te proberen er een zo goed mogelijke prijs voor te vragen.

‘China’s Stolen Children’ is gemaakt door het zelfde team als de indrukwekkende en bij vlagen schokkende documentaire ‘The Dying Rooms’ (1995), over de afschuwelijke wantoestanden in Chinese kindertehuizen. Een documentaire die de kijker lang bijblijft. Hoewel ‘China’s Stolen Children’ heel wat minder heftig is, slaat ook deze in als een bom. Want je gaat toch met heel andere ogen kijken naar de adoptiekinderen die ons westerlingen worden aangeboden. Zijn dit ook gestolen kinderen? Regisseur Neuman probeert de verschillende kanten van de situatie te belichten en dat lukt hem goed. Wanhoop overheerst, maar iedereen ervaart dat op een andere manier. Aan de ene kant is er het stel dat wanhopig op zoek is naar hun gestolen zoontje, aan de andere kant zijn mensen zo bang voor de restricties van de overheid dat ze in staat zijn tot onmenselijke dingen als het te koop aanbieden van hun bloedeigen kind. Confronterend en indrukwekkend.

Deze sterke, door acteur Ben Kingsley op vakkundige wijze ingesproken documentaire van Jezze Neumann past prima in het actuele thema ‘Mensenrechten in China’. Het is niet toevallig dat een van de eerste shots in de film een blik werpt op het Olympische logo. De filmmaker hoopt dat bij het sportspektakel in Beijing de westerlingen verder kijken dan de pracht en praal die de Chinese overheid zijn internationale gasten voorschotelt. Achter deze façade gaat enorm veel leed schuil. ‘China’s Stolen Children’ toont slechts het topje van de ijsberg. Een indrukwekkende documentaire die veel stof tot overpeinzingen biedt.

Patricia Smagge