De kinderen van juf Kiet (2016)

Regie: Peter Lataster, Petra Lataster-Czisch  | 113 minuten | documentaire

Een willekeurige ochtend op basisschool Het Palet in het Brabantse dorp Hapert; de kinderen druppelen één voor één binnen, hangen hun jassen en tassen op en stormen de klas binnen. Eén meisje blijft beteuterd staan, het huilen staat haar nader dan het lachen. Ze blijkt te zijn gevallen en haar mooie roze broek is vies geworden. ‘Geen probleem’, zegt de juf. ‘Ik heb een andere broek die je kunt aantrekken. Maar het meisje weigert. Dus probeert de juf de broek met wat water schoon te vegen. De les gaat beginnen, maar het zit het kind niet lekker. ‘Vraag de juf of ze mijn ouders wil bellen’, zegt ze tegen een andere leerling. ‘Waarom vraag je het zelf niet?’ Het meisje blijkt te onzeker over haar Nederlands. Dit is namelijk niet zomaar een klas, het is de klas van juf Kiet Engels (60), die voor een groot deel uit migrantenkinderen bestaat. Kinderen die nog maar kort in Nederland zijn, omdat ze met hun familie moesten vluchten uit de brandhaarden van Syrië.

De documentaire ‘De kinderen van juf Kiet’ (2016) werd gemaakt door het regisseursechtpaar Peter en Petra Lataster, die onder meer bekend zijn van de met de IDFA Award voor beste Nederlandse documentaire bekroonde ‘Wakker in een boze droom’ (2013, over vrouwen met borstkanker). Ze wilden een film maken over een bevlogen onderwijzer(es) en na een mailing sprong de aanmelding van de Hapertse school Het Palet eruit. Kiet Engels, een van de meest ervaren leerkrachten op de school, had zelf een migrantenklas opgezet en schooldirecteur Gerard Smetsers schreef daar zo lyrisch over dat de Latasters er niet omheen konden. Al binnen een kwartier ‘proefdraaien’ wisten ze dat ze de juiste juf gevonden hadden. En juf Kiet wilde graag meewerken, onder voorwaarde dat niet zij maar de kinderen centraal zouden staan, en dat de lessen gewoon doorgang zouden kunnen vinden. Het regisseursduo filmde vervolgens een paar honderd uur in het klaslokaal, op het schoolplein en in de gymzaal. Daarbij beperkten ze zich tot observeren, om zo min mogelijk de dagelijkse gang van zaken te beïnvloeden.

Het resultaat is een prachtig document van een leerkracht vol bezieling, die haar vak met passie uitoefent. Streng waar het moet, empathisch waar dat nodig is maar altijd rechtlijnig en duidelijk. Juf Kiet gelooft in haar leerlingen, en verwacht daarom ook best wat van ze. Ook al zijn ze nog maar kort in Nederland en moeten ze de taal zich nog eigen maken. De kinderen zijn bijzonder innemend. Het meisje uit de inleiding, Haya, ontfermt zich over nieuwkomer Leanne maar schiet soms een beetje door in haar hulpvaardigheid. Leanne wil namelijk ook zelf proberen de letters te schrijven. De broertjes Jorj en Maksem hebben erg veel moeite om hun plekje in de klas te vinden. Met name Jorj, de oudste, worstelt; de bombardementen in zijn thuisland Syrië staan hem op het netvlies gebrand, waardoor hij slecht slaapt en zich in de les niet goed kan concentreren. Hij gedraagt zich soms opstandig, soms ongeïnteresseerd. Niet vreemd gezien zijn verleden, maar de oorlog komt maar sporadisch ter sprake. Meer gaat het over de strijd van alledag: vriendschappen aangaan, voor jezelf een plekje opeisen, erbij willen horen. Hoewel juf Kiet nadrukkelijk heeft gevraagd of de kinderen in de klas uitsluitend Nederlands willen praten, schakelen ze onderling nog wel eens over op Arabisch. Als Jorj bijvoorbeeld een liedje zingt over dat zijn juf maar beter uit zijn leven kan verdwijnen, is dit niet alleen ontwapenend maar ook erg grappig.

Een documentaire over een bevlogen onderwijzer bekijken zonder te refereren aan ‘Etre et avoir’ (2002) is nauwelijks mogelijk. De veelvuldig bekroonde film van de Franse regisseur Nicolas Philibert geldt als blauwdruk voor dit subgenre. ‘De kinderen van juf Kiet’ is van dezelfde orde, omdat ook deze film zijn volwassen kijkers terugbrengt naar de basis, de kern van hun bestaan. Het belang van goed onderwijs wordt zelden onderschat, maar het belang van bezielde en inspirerende onderwijzers wordt niet altijd erkend. Dankzij leerkrachten als Kiet Engels, die hun leerlingen met respect behandelen en hun intelligentie nooit zullen ondermijnen, maar wel strikte en heldere regels handhaven, bouwen kinderen aan een kansrijke basis voor de rest van hun leven. Verplichte kost voor pabo-studenten. Hadden we allemaal maar een juf Kiet!

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 24 november 2016
DVD-release: 1 juli 2017