De Lifters (1962)
Regie: Paul Verhoeven | 16 minuten | korte film | Acteurs: Jaap van Donselaar, Maarten Schutte, Jan van Mastrigt, Geerda Walma van der Molen
Het filmpje ‘De Lifters’ was, na de Franse stijl van ‘Niets Bijzonders’, Verhoevens poging om een Amerikaanse film te maken, met strakke shots, die in dienst staan van het verhaal en de continuïteit bevorderen. Hitchocks ‘North by Northwest’ was daarbij een groot voorbeeld, wat vooral in de openingsscènes duidelijk wordt door het grasveld naast de autoweg, waarin één van de hoofdpersonages ligt uit te rusten, en het vliegtuigje dat over komt vliegen.
Dit was het eerste en het laatste filmpje van de Nederlandse Studenten Filmindustrie, een klein clubje opgericht door Verhoeven en een paar vrienden. Destijds afgekraakt in de pers, en vooral door Jan Blokker, van het Algemeen Handelsblad, met de grond gelijk gemaakt, is ‘De Lifters’ een visueel niet geheel onverdienstelijk, maar uiteindelijk wat karakterloos filmpje geworden. Het is in feite een kleine roadmovie over enkele lifters die, na elkaar, instappen bij een man (Van Mastrigt) in zijn auto. De spil van het verhaal is de (enige) vrouw in het gezelschap, om wie de drie mannen heen cirkelen. Het is het vaak geziene aspect in Verhoevens werk van de dominerende, manipulerende vrouw en de mannen die vervolgens het nakijken hebben.
In dit soort type films, roadmovies, dient niet het verhaal als zodanig de attractie te vormen maar de personages en wellicht de (context van de) omgeving waar doorheen word gereisd. Jammer genoeg laat ‘De Lifters’ hier te wensen over, waardoor de film weinig unieke waarde bevat. Het acteerwerk, en vooral de dialogen en uitvoering hiervan, komt knullig en gekunsteld over, en personages zelf zijn betrekkelijk oninteressant, met vooral gesprekjes over koetjes en kalfjes, en wat gesjans van de vrouw.
Dit heeft, zeker in het begin van de film, zeker nog wel zijn charme, enerzijds door de luchtige aard van de conversaties en anderzijds door de onbedoelde komedie van de intonaties, maar na een minuut of vijf begin je toch wel behoefte te krijgen aan wat ontwikkeling of wellicht iets visueels opmerkelijks.
‘De Lifters’ is geen beroerd werkje geworden, maar helaas te simpel en weinig zeggend om enthousiast van te worden. Verhoeven zou echter bepaalde fouten die hij hier gemaakt had, bijvoorbeeld met betrekking tot het gebruik van geluid en dialoog, grotendeels weten te vermijden voor zijn volgende film, het weer meer op een Franse leest geschoeide ‘Feest’.
Bart Rietvink