Dead or Alive: Hanzaisha (1999)

Regie: Takashi Miike | 105 minuten | actie, misdaad | Acteurs: Riki Takeuchi, Sho Aikawa, Renji Ishibashi, Hitoshi Ozawa, Shingo Tsurumi, Kaoru Sugita

Een film vol zaad, bloed en stront: dat moet een film van relregisseur Takashi Miike zijn. En jawel, in deze misdaadfilmuit 1999 is de hand van de meester overduidelijk te herkennen. Vergeet alles wat je weet over de yakuza (Japanse maffia): in de wereld van Miike is niets wat het lijkt. En hoewel de cineast in een interviewtje op de DVD toegeeft dat zijn film vooral bedoeld was om te schofferen, heeft Miike een bijzonder diepe kijkervaring geproduceerd.

In ‘Dead or Alive’ maken we kennis met de geharde yakuza Ryuichi (degelijke rol van Takeuchi). De man leidt een leven vol gevaar en geweld. Hoewel de gangster ogenschijnlijk een kille moordenaar is, heeft hij weldegelijk gevoelens. Ryuichi probeert zijn jonge broertje koste wat het kost uit de misdaad te houden. Dat mislukt. De andere hoofdrol wordt vertolkt door de zwijgzame politieman Jojima (sterke rol van Aikawa). Als rechercheur is hij een geslaagd man, als echtgenoot en vader schiet hij ernstig tekort. Het leven van Jojima verandert als hij tegenover Ryuichi komt te staan.

Waar te beginnen? Het verhaal van ‘Dead or Alive’ puilt uit van de subplotjes, symboliek en diepere lagen. Miike heeft niet zomaar een gangsterfilm gemaakt, nee de man probeert de fatalistische inslag van de mensheid te vangen. En hoewel zijn poging geen licht verteerbare kost heeft opgeleverd, is ‘Dead or Alive’ zeker in zijn opzet geslaagd.

Maar wil je Miike’s verwijzingen oppikken dan moet je je wel vastbijten in een snoeiharde en bikkelharde film. Een film vol seksuele en gewelddadige uitspattingen. Als de ongekroonde Japanse keizer van de controverse heeft Miike zijn productie volgestopt met ranzige scènes en moeilijk verteerbaar geweld. Van bestialiteiten tot amputaties: alles zit in dit controversiële filmpje. De vorm lijkt vaak boven de inhoud te gaan en dat maakt het bekijken van dit werkje niet makkelijk.

Als je bereid bent om te investeren in een moeilijke film dan word je wel beloond. Onder de ongepolijste buitenkant schuilt een indringend verhaal over ontheemding en vervreemding. Zowel gangster als politieman zijn omringd door een intens gevoel van eenzaamheid. In hun ‘vakgebied’ mogen de mannen dan wel tot de top behoren, in hun privéleven zijn de twee onbeholpen en incompetent. Miike probeert onze sociale maskers bloot te leggen. Voor de buitenwereld mogen de mannen heel wat lijken, maar innerlijk worden ze verteerd door twijfel, zelfhaat en schuldgevoelens.

Zo kan de politieman niet omgaan met zijn dochter die aan een terminale ziekte lijdt. In zijn vak moet hij echter keihard en vastberaden zijn, de balans is echter zoek. Hij neemt zijn problemen van zijn werk mee naar huis en vice versa. Ook de gangster lijdt onder zijn bestaan. Hij geniet van het respect en aanzien van zijn mannen, maar eigenlijk hunkert hij maar naar een ding: de liefde van zijn broer. Als deze vervolgens vol afkeer ontdekt dat zijn broer zich in de misdaad heeft begeven, ontstaat er een haat/liefde verhouding tussen de twee,

Miike zet de innerlijke tegenstellingen scherp uiteen door evenveel aandacht te besteden aan zijn twee hoofdpersonages. Langzaamaan ontvouwt zich een bitter schouwspel waarin twee mannen die schijnbaar totaal uiteenlopende karakters en levensstijlen hebben, in principe identiek zijn in hun geestelijke doen en laten. Eenzaamheid, twijfel en wrok verteren Jojima en rivaal Ryuichi.

Naast het tragische verhaal over boef en politieman, belicht ‘Dead or Alive’ ook de tekortkomingen van het menselijk ras. Vrijwel alle personages bezitten verslavingen die hen naar de ondergang lijden. Drugsgebruik, een onstopbare ‘seksdrive’, een onbedwingbare eetlust en machtswellust. De karakters zijn allemaal op zoek naar kortstondig geluk dat ze op verkeerde plaatsen zoeken, of erger nog waarvoor ze andere mensen misbruiken. Miike voert mensen op als gevangen van hun eigen consumptiedrang.

Om de symboliek nog wat verder op te voeren heeft Miike ook een vreemde twist toegevoegd. Zo worden alle personages gehinderd door hun lichaam. Het menselijk lichaam wordt neergezet als een oncontroleerbaar iets waarover de eigenaar geen controle bezit. En dat levert ranzige situaties op, zo zie je een hoertje verdrinken in haar eigen ontlasting, nadat ze een overdosis heeft genomen. Ook amputeert een man zijn eigen arm, nadat hij getroffen is door een granaat. Alleen tijdens de finale van ‘Dead or Alive’ is het menselijk lichaam een onmisbaar wapen dat onherroepelijk naar zelfdestructie stevent.

Al de kommer en kwel is verpakt in een flitsend jasje. Vooral het begin en het einde van de film zijn flitsend gemonteerd. ‘Freeze frames’, een pompende rocksoundtrack, visuele grapjes en groteske situaties: alles zit er in. Het middenstuk van de film is wat traditioneler van opzet. De finale is een verhaal apart. Hoewel het slot bijzonder zweverig eindigt, is het passend en onmiskenbaar Miike. Een mooi einde voor een bijzondere film. Wat dan weer erg jammer is is dat de film bijzonder onscherp is overgezet op DVD. Hoewel ‘Dead or Alive’ in eerste instantie een voor de Japanse videomarkt geschoten film is, had een scherper beeld de film niet misstaan.

Kortom: ‘Dead or Alive’ is geen vrolijke film. Dit is Miike op zijn zwartgalligst. Voor de liefhebbers van de betere cultfilm is ‘Dead or Alive’ een echte aanrader. Gevoelige zieltjes moeten zich twee keer bedenken voordat ze dit circus van de waanzin gaan bekijken.

Frank v.d. Ven

Waardering: 4