Dorothy – Dorothy Mills (2008)
Regie: Agnès Merlet | 102 minuten | drama, thriller | Acteurs: Carice van Houten, Jenn Murray, David Wilmot, Ger Ryan, David Ganly, Gary Lewis, Rynagh O’Grady, Joe Hanley, Gavin O’Connor, Charlene McKenna, Louise Lewis, Ned Dennehy, Marie Mullen, Sean Stewart, Eamonn Owens
Hoewel ‘Valkyrie’ doorgaans wordt genoemd als Carice van Houtens eerste internationale, of buitenlandse film, behoort die eer toe aan ‘Dorothy’, een door een Franse crew gemaakte en zich in Ierland afspelende thriller die handig gebruikt maakt van Van Houtens status als buitenstaander. In haar eentje vertegenwoordigt zij namelijk ons eigen kikkerlandje op de set en, zoals ze in een “making of” op de blu-ray disc vertelt, dit was voor haar vertolking wel een voordeel, aangezien Jane Morton als psychologe van het vasteland ook een buitenstaander is binnen de gemeenschap van het eilandje waar ze haar onderzoek gaat doen. Dit gevoel van vervreemding en van beklemming bij de omgang met de mensen op het eiland, is iets wat erg sterk naar voren komt in de film en Van Houten weet de hieruit volgende onrust in haar personage goed te verbeelden. Ook het centrale onderwerp van de getroebleerde babysitter die wellicht niet helemaal toerekeningsvatbaar was toen ze de baby vermoordde, wordt interessant behandeld in een soort combinatie van ‘The Sixth Sense’, ‘The Exorcist’, en ‘Primal Fear’. Hoewel niet perfect – de vorm is soms wat stuntelig en verschillende scènes hadden verwijderd of juist ingevoegd moeten worden – is ‘Dorothy’ een meer dan verdienstelijke, al dan niet bovennatuurlijke thriller met onze eigen Carice in de hoofdrol.
Jane Morton is wat teruggetrokken als ze op het eiland aankomt. De gemeenschap aldaar loopt niet bepaald over van gastvrijheid of warmte (mannen in de kroeg kijken op haar neer als een stuk vuil, of een stuk vlees), maar zelf is ze geenszins een spraakwaterval of iemand die snel het ijs wenst te breken. Van Houten zegt in de “making of” hier wel toe aangetrokken te zijn; dat ze wel houdt van personages die een geheim met zich meedragen. Niet alleen de gemeenschap is gesloten, Jane zelf ook, voornamelijk vanwege een trauma dat te maken heeft met haar overleden zoontje. Dit biedt haar personage de mogelijkheid om later in de film haar kwetsbaarheid en persoonlijke issues te tonen. Na een pijnlijke scène komen haar emoties ineens naar buiten, in een moment die licht doet denken aan het “houdt het dan nooit op”-moment uit ‘Zwartboek’. Het is te begrijpen waarom Van Houten hiervan houdt, want het is altijd boeiend om te zien hoe iets onder de oppervlakte sluimert en er later uitkomt.
De gemeenschap als geheel is een belangrijke sfeerfactor in de film. De dreigende blikken, de enge orthodox religieuze macht waaronder de mensen leven, de suggesties dat Jane niet gewenst is en maar snel moet vertrekken, en de intimiderende kwajongens onder haar slaapkamerraam geven de film een uitgesproken claustrofobische lading. De vijandige, hechte gemeenschap in deze film heeft wel iets weg van de gemeenschappen in ‘Breaking the Waves’ en ‘Chocolat’. Of zelfs ‘Hot Fuzz’, die dit gegeven op een komische manier benaderde.
Van Houten is geloofwaardig in haar rol als psychiater – ze heeft met een echte psychiater meegelopen om tips op te doen – maar ze probeert zich geen overdreven, onnatuurlijk klinkend Engels of Iers accent aan te meten. Ze werkt zich gewoon op de gebruikelijke moeiteloos ogende manier door haar scènes heen, en als dit de kijker er soms van bewust maakt dat het hier om een Nederlandse actrice gaat, is dit eigenlijk alleen maar bevorderlijk voor de identificatie met haar personage als buitenstaander.
Naast Van Houtens personage Jane is er nog één rol van heel groot belang: die van Dorothy, hier gespeeld door debutante Jenn Murray. Zij slaagt er wonderwel in om de moeilijke rol van Dorothy vorm te geven. En niet alleen de (pure) Dorothy, maar alle vier personen die “in” haar leven en allemaal hun eigen karakter hebben. Dorothy lijkt namelijk last te hebben van meervoudig persoonlijkheidssyndroom, waardoor haar schuld niet goed vast te stellen is. Net als Edward Norton in ‘Primal Fear’ heeft Dorothy last van “blackouts” wanneer een andere persoon het overneemt en misschien wel vreselijke dingen doet in haar naam. Maar de diagnose is niet zo eenvoudig en er volgt een interessante twist op het “ik zie dode mensen”-genre.
Toch had de film strakker en duidelijker kunnen zijn, Sommige scènes zijn ronduit onlogisch of onwaarschijnlijk, zoals een ongeluk dat plaatsvindt wanneer Jane voor het eerst op het eiland aankomt, en de uiteindelijke onthulling, die heel het verhaal in een ander perspectief zet, verdient verdere verklaring. Ook hadden sommige bijpersonages meer diepgang kunnen krijgen zodat het centrale verhaal sterker naar voren komt, en hadden anderen juist weer minder aandacht kunnen krijgen vanwege scènes die niets toevoegen aan het verhaal. Over het algemeen is ‘Dorothy’ echter een originele, competente film, die de vermoedens van ‘Zwartboek’ bevestigen dat Van Houtens talent internationale potentie heeft. ‘Valkyrie’ heeft bewezen dat ze zich prima staande kan houden naast een superster als Tom Cruise, maar nu graag weer een rol waar ze haar tanden in kan zetten. ‘Dorothy’ was alvast een goed begin.
Bart Rietvink