Frankenstein (2007)
Regie: Jed Mercurio | 90 minuten | drama, horror | Acteurs: Helen McCrory, James Purefoy, Neil Pearson, Benedict Wong, Matthew Rault-Smith, Fraser James, Lindsay Duncan, Ace Bhatti, Julian Bleach, Cally Hamilton, Micheal Wildman, Peter Wight, Anna Torv
Het voor het eerst in 1818 gepubliceerde, door de Britse Mary Shelley geschreven verhaal Frankenstein: or, the modern Prometheus is altijd al een inspiratiebron geweest voor moderne filmmakers. In een notendop gaat het verhaal over Victor Frankenstein, een onconventioneel denkende geleerde die bezeten is van het idee om de rol van de schepper over te nemen. Daarom verwijst de subtitel van het originele verhaal ook naar de titan Prometheus uit de antieke Griekse mythologie. Hij stal het vuur van de goden en schonk de mens zo zijn levenskracht. Het lukt Frankenstein uiteindelijk om uit verschillende lichaamsdelen en organen van overleden mensen een levend wezen te scheppen. Geschokt door het monsterlijke uiterlijk van het wezen besluit Frankenstein zijn creatie echter de rug toe te keren. Afgewezen door zijn schepper en bespot en beschimpt door de dorpelingen, wordt het wezen uiteindelijk oncontroleerbaar, agressief en gevaarlijk.
Het verhaal werd voor het eerst verfilmd in 1910, maar het zijn toch de films uit de jaren dertig, waarin Boris Karloff de rol van het monster op zich neemt, die de geschiedenis ingegaan zijn als de echte klassiekers. De meeste Frankensteinfilms zijn vrij losjes gebaseerd op de oorspronkelijke roman en richten zich vooral op het monster zonder de diepere thema’s van het verhaal prominent onder de aandacht te brengen. Het zijn vooral vermakelijke griezelfilms zonder diepere betekenis, al vormt de versie uit 1994 met Robert De Niro in de rol van het monster hier wel een uitzondering op. ‘Frankenstein’ is een moderne, Britse adaptatie van het klassieke verhaal van Mary Shelley. De film speelt zich af in onze moderne, technocratisch geleide maatschappij en de klassieke figuur Victor Frankenstein maakt plaats voor een vrouwelijke wetenschapper genaamd Victoria Frankenstein, een expert op het gebied van modern stamcelonderzoek. Het doel van haar onderzoek is om uit stamcellen levend weefsel en uiteindelijk volledig werkende organen te creëren. Het gekweekte weefsel muteert echter al snel en ontwikkelt zich tot een misvormd, mensachtig wezen. Al spoedig weet het wezen uit het onderzoekscentrum te ontsnappen met alle gevolgen van dien.
Op grond van de titel zou je vermoeden dat ‘Frankenstein’ een echte horrorproductie is, maar de film kan eerder betiteld worden als een met wat horrorelementen gelardeerd drama. De omgang met bepaalde actuele ethische en existentiële vragen (die ook in de oorspronkelijke roman verborgen zitten) is het belangrijkste thema in deze film. Zo stelt de film bijvoorbeeld de rol van de moderne wetenschap vrij expliciet aan de kaak. De bedoeling van het personage Victoria Frankenstein- stamcelonderzoek om nieuwe, gezonde organen voor ernstig zieke patiënten te ontwikkelen- is op zich lovenswaardig, maar zelfoverschatting en een gebrek aan stringente wetenschappelijke controle leiden uiteindelijk tot onbedoelde en rampzalige resultaten. Ten aanzien van het wezen wordt ook een enigszins ambivalente houding aangenomen. Aan de ene kant vermoordt het in de film mensen, waardoor je het als een kwaadaardig monster zou kunnen zien, aan de andere kant kun je het de toevallig ontstane creatie niet kwalijk nemen dat het natuurlijk geen geweten of gedragscodes kent.
In de loop van de film, als het wezen gevangen genomen wordt door de geheime diensten en fungeert als lijdend voorwerp in verschillende experimenten, verandert het van monster in meelijwekkend slachtoffer. In zekere zin zou je inhoudelijk dan ook maatschappijkritische geluiden over onderwerpen als de macht van geheime diensten, het leger (kunnen we het wezen gebruiken als supersoldaat?) of vivisectie kunnen ontwaren. Het is de makers over het algemeen vrij aardig gelukt om het verhaal van Mary Shelley in een modern jasje te steken en het acteerwerk is over de gehele linie ook behoorlijk. Het grootste minpunt aan de film is echter dat de makers er niet geheel in slagen om de band die uiteindelijk ontstaat tussen het wezen en zijn schepper overtuigend weer te geven. Er zijn weinig close-ups van het wezen dat het grootste deel van de film onder een mantel verborgen blijft. Dat je uiteindelijk toch sympathie krijgt voor het ‘monster’ heeft vooral te maken met de kilheid en arrogantie die de verschillende figuren in zwart pak uitstralen.
Ook het slot van de film is wat abrupt en doet een beetje afbreuk aan het voorafgaande. Kijkers die op basis van de titel een echte horrorklassieker verwachten, zullen waarschijnlijk teleurgesteld zijn na het bekijken van deze film. Op een redelijk schokkende scène met een kind en wat verbrande lijken na gebeurt er op dit vlak weinig opzienbarends. Toch is ‘Frankenstein’ een behoorlijke, moderne versie van het klassieke verhaal, waarbij de nadruk vooral ligt op de ethische kwesties die ook bij Shelley, zij het in een ietwat andere vorm, aan bod komen.
Frank Heinen