Het Duitse archief presenteert: 33-45 in kleur – 33-45 in Farbe (2001)

Regie: Karl Höffkes | 90 minuten | oorlog, documentaire, geschiedenis

Interessante documentaire van de hand van de onvermoeibare (film)historicus en verzamelaar Karl Höffkes. Deze man verblijdde ons al eerder met afleveringen van “Het Duitse archief presenteert” waarin zeldzame en vaak ook private filmopnamen uit de Tweede Wereldoorlog te zien waren, die waren gemaakt door veelal particuliere Duitsers. Een bijzonder onderdeel van Höffkes’ archief vormen de vele meters kleurenfilmmateriaal die hij verzamelde. Bijzonder in die zin, zoals Höffkes zelf met recht opmerkt, dat zij ons een ander beeld op een historische periode verschaffen die wij voorheen alleen kenden via zwart-wit opnamen. Deze “zwart-wit film verbeelding” was zo vanzelfsprekend dat het voor Steven Spielberg bijvoorbeeld een reden was om zijn film ‘Schindler’s List’ in zwart-wit te draaien. Hij kende de oorlog immers ook alleen door zwart-wit beelden(!).

Kleurenbeelden brengen ons dus nog dichter bij het historische gebeuren. Zij zijn in dat opzicht een nog betrekkelijk onbekende bron binnen het collectieve geheugen over de oorlog maar daarom niet minder interessant. Alleen al vanwege het simpele feit dat wij in ons dagelijks leven ook alles in kleur waarnemen, zullen de door Höffkes verzamelde beelden voor de kijker waarschijnlijk een groter “realisme” verbeelden. Toeristische beelden worden in ’33-45 in kleur’ afgewisseld met oorlogstaferelen uit verschillende landen en meer alledaagse beelden. Het bijgevoegde commentaar vertelt het chronologische verhaal over de Duitse oorlogsvoering en maatschappij in de jaren dertig en veertig. Vaak wordt er direct verwezen naar bepaalde getoonde scènes die het gesproken verhaal illustreren en versterken. Hieraan gevoegd zijn stemmige muziek en geluidseffecten, een procedure die we ook tegenkwamen bij andere documentaires van “Het Duitse Archief”. Wat dat betreft vormt de documentaire een mooi geheel en een aanrader voor een ieder die geïnteresseerd is in deze historische periode.

Jammer genoeg zijn er ook enkele minpunten te noemen. Aangezien Höffkes alleen kleurenfilmmateriaal kon gebruiken om zijn verhaal te illustreren, toentertijd een duur en beperkt verkrijgbaar materiaal, lijkt het soms alsof het vertelde verhaal van de hak op tak springt. Toeristische beelden worden afgewisseld met oorlogsscènes en daartussen bijvoorbeeld een korte scène met wat nazibonzen op Hitlers buitenverblijf. Het geheel doet soms wat fragmentarisch aan. Ook herhaalt Höffkes zijn visie op de verantwoordelijkheid van de Duitse Wehrmacht voor de slachtingen in de Oostbloklanden onder de inheemse bevolking. In tegenstelling tot in een eerdere documentaire over de geschiedenis van deze Wehrmacht erkent hij hier dat sommige soldaten zich in ieder geval mede schuldig hebben gemaakt aan misdaden tegen de bevolking. Deze gevallen zouden echter uitzonderingen zijn. Een klein beetje nuancering is altijd meegenomen.

Sommige scènes en stukken commentaar zijn bovendien vrijwel letterlijk overgenomen uit andere documentaires van Höffkes. Deze herhaling is echter niet erg storend. Tenslotte zijn sommige stukken film interessanter dan anderen. Let vooral eens op mooie toeristische beelden van een zomers Parijs, schilderachtige strandscènes en boottochtjes, door Duitse Amerikanen nagebootste nationaalsocialistische organisaties en beelden uit Afrika en de Baltische Staten. Onbetwist hoogtepunt vormen echter de kleurenbeelden van verschillende testlanceringen van de V2-raket. Een van deze lanceringen loopt op spectaculaire en enigszins onnozele wijze in het honderd. Meer verklappen zou jammer zijn. Je moet het zelf maar eens bekijken. ’33-45 in kleur’ is misschien net niet zo sterk als andere afleveringen uit “Het Duitse archief” maar niettemin een interessante documentaire.

Joost Hoedemaeckers