Hiernamaals (2019)
Regie: Willem Bosch | 90 minuten | drama, familie | Acteurs: Sanaa Giwa, Gijs Scholten van Aschat, Romana Vrede, Ben Abelsma, Jan-Paul Buijs, Marguerite de Brauw, Anis de Jong, Glenn Durfort, Ria Eimers, Jan Willem Hofma, Helen Kamperveen, Gonca Karasu, Sjoerd Meijer, Robert Nederlof, Ellen Parren, Ali Sultan, Jurjen van Loon, Ilse Warringa
Voor de lichting Telefilms van 2019 is specifiek gekozen voor jeugdfilms. De tweede in de rij is ‘Hiernamaals’, het regiedebuut van Willem Bosch, die als scenarioschrijver onder andere gewerkt heeft aan de tv-series ‘Van God Los’ en ‘Penoza’. Ook voor ‘Hiernamaals’ schreef hij het scenario. Anders dan de titel doet vermoeden, wordt er echter niet zo bijster veel tijd doorgebracht in het hiernamaals, maar onderzoekt de film vooral de vraag hoe het zou zijn om je leven over te kunnen doen met de kennis van toen. Degene die de proef op de som mag nemen is de zestienjarige Sam (een ontwapenende Sanaa Giwa), die kort voor haar eigen voortijdige overlijden haar moeder Vera (Romana Vrede) aan een bizar ongeluk is verloren.
In een uitgebreide proloog krijgen we de op het oog gelukkige jeugd van Sam voorgeschoteld, tot het moment waarop haar moeder tijdens het weghalen van de kerstversiering van een ladder valt en haar nek breekt. Sam, die altijd dol was op tekenen, is op slag haar inspiratie kwijt en raakt haar potloden nooit meer aan. Vader Erik (Gijs Scholten van Aschat) ligt zo met zichzelf overhoop dat hij de opvoeding van zijn tweelingzoontjes aan grote zus Sam overlaat, die ook maar meteen de rest van het huishouden op zich neemt. Als haar vader Sams zestiende verjaardag volledig vergeet, racet ze ontdaan op haar fiets de verte in en wordt prompt geschept door een vrachtwagen.
Heftige materie, maar ‘Hiernamaals’ brengt alles met een frivoliteit die nog het meest doet denken aan ‘Le fabuleux destin d‘Amélie Poulain’ (Jean-Pierre Jeunet, 2001). Onder andere door de vergelijkbaar montere vertelstem en de muziek van Arno Krabman, die hier en daar met opzet naar Yann Tiersens overbekende soundtrack lijkt te verwijzen, kun je niet om de associatie heen. Als Sam in de hemel komt, ligt bovendien een vergelijking met de serie ‘The Good Place’ op de loer. Engelen zijn ambtenaren en Martin (Jan-Paul Buijs), de engel die specifiek belast is met het inchecken van Sam, heet haar op een soortgelijke manier welkom als Michael doet met Eleanor.
Maar als het al met opzet is, dan geldt het als ode en zeker niet als teken dat Bosch geen eigen stem zou hebben. Want de manier waarop hij serieuze levensvragen op een kindvriendelijke manier brengt, valt niet te faken. Dit is een trefzekere regisseur, die een verhaal vertelt dat hem aan het hart gaat (Bosch heeft zelf in 2010 zijn moeder verloren aan een auto-ongeluk). Sam kan in de hemel kiezen voor een nieuw leven of de oneindigheid tegemoet zien in het bijzijn van haar moeder. Ze kiest het laatste, maar als na een tijdje blijkt dat er een sluiproute uit het hiernamaals is om haar eigen leven over te doen en op die manier mogelijk haar moeder te redden, aarzelt ze geen moment.
Ze wordt opnieuw als Sam geboren, maar raakt haar kennis uit het hiernamaals kwijt voordat ze goed en wel kan praten. Haar fascinatie met ladders kan ze zelf niet verklaren, net zomin als de gigantische muurtekening vol wolkenkrabbers uit het hiernamaals, die ze in een opwelling op haar slaapkamer maakt. De vraag blijft daardoor lange tijd of Sam écht iets kan doen om het noodlottige ongeval van haar moeder te voorkomen. De film beantwoordt deze vraag op een manier die je bij een jeugdfilm mogelijk niet zou verwachten. Maar ‘Hiernamaals’ is het soort jeugdfilm dat kinderen volstrekt serieus neemt en net als bijvoorbeeld in ‘Kauwboy’ (Boudewijn Koole, 2012) de dood van een ouder volkomen bespreekbaar maakt.
‘Hiernamaals’ is schitterend in beeld gebracht en bevat een flinke dosis humor, waardoor de film ondanks de zware thematiek goed behapbaar blijft. Het hiernamaals zelf wordt op een intrigerende manier gepresenteerd en is net kort genoeg in beeld om een aanvaardbare interne logica te houden. Een verstandige keuze. Want het concept nodigt zeker uit om langer over na te denken, maar dan echt pas nadat je je hebt laten ontroeren door de rest van het verhaal. En door het gecombineerde acteertalent van Romana Vrede, Gijs Scholten van Aschat en Sanaa Giwa, kan dat niet anders.
Wouter de Boer
Waardering: 4