Les saisons (2015)

Recensie Les saisons CinemagazineRegie: Jacques Perrin, Jacques Cluzaud | 92 minuten | documentaire

Het Franse meesterduo Jacques Perrin en Jacques Cluzaud betoverde de kijker al eerder met fraaie natuurdocumentaires die zich respectievelijk in de lucht (‘Le peuple migrateur’) en onder de zeespiegel (‘Océans’) afspelen. Nadat we in die docu’s op ganzenvleugels door het luchtruim zweefden en met sierlijke reuzenmanta’s door de oceanen gleden, keerden de Franse documentairemakers met ‘Les saisons’ terug naar het land en de natuur van hun thuiscontinent. ‘Les saisons’ brengt de seizoenen van de Europese natuur in beeld, maar is ook een reis terug in de tijd.

Het verhaal begint zo’n tachtigduizend jaar geleden, toen Europa nog grotendeels bedekt was met oorspronkelijke en maagdelijke oerbossen. De invloed van de mens was destijds nog beperkt, waardoor grote delen van het Europese grondgebied nog het terrein waren van imposante dieren als wisenten, wilde paarden, herten, beren, wolven en lynxen. Die aanpak is interessant, enerzijds omdat hij afwijkt van het stramien dat de meeste natuurfilms hanteren, anderzijds omdat het kijkje terug in de tijd mensen laat zien hoe anders Europa er voor het oprukken van de moderne mens uitzag.

Als soort komt Homo sapiens er niet al te best vanaf in ‘Les saisons’. De film schept een beeld van de ongerepte oerbossen als een paradijs op aarde, totdat wij mensen en masse op het toneel verschenen om het feest der natuur te verstieren. Volgens ‘Les saisons’ leefden in het arcadische en mensarme tijdperk alle dieren in perfecte harmonie met elkaar. De vos kroop in de avonduren bij zijn jongen in het hol, terwijl de uil vanuit zijn boom goedkeurend de zonsondergang begroette. Zo ontstaat een sprookjesachtige sfeer die de film weliswaar extra cachet geeft, maar toch ook een iets te romantisch plaatje schildert. Natuurlijk klopt het dat de expansie van de mens funest was voor veel Europese natuurschatten en Europa er als geheel in de loop der eeuwen bepaald niet mooier op is geworden. Anderzijds is de wildernis ook een kiezelhard strijdtoneel, waar eten of gegeten worden in veel gevallen het leidende principe is. Van die minder aaibare, soms gruwelijke kant van een leven in het wild zien we in ‘Les saisons’ weinig terug, wat ertoe leidt dat de werkelijkheid soms wat te idyllisch wordt weergegeven.

De makers van ‘Les saisons’ hebben voor hun werkstuk vier jaar lang gefilmd in Polen, Roemenië, Noorwegen, Schotland, en – jawel – zelfs ons eigen kikkerlandje. Wolven die een wild paard achtervolgen, imposante rendierkudden, door een dikke sneeuwlaag wadende wisenten en mysterieuze sneeuwuilen, het zijn zomaar een paar voorbeelden van al het moois dat de revue passeert. Ook het kleinere spul wordt niet overgeslagen en vaak op verbluffend intieme wijze voor het voetlicht gebracht. De oogstrelend mooie beelden, die zelden van extra informatie worden voorzien, doen niet onder voor de kwaliteit die we bijvoorbeeld van BBC Earth gewend zijn en tonen een Europa dat velen van ons amper kennen. Helaas gaat het – in vergelijking met tienduizenden jaren geleden – nog slechts om landschappelijke flarden in ontvolkte regio’s die zijn teruggegeven aan de natuur of om resten oernatuur, terrestrische eilandjes die zijn ontsnapt aan de allesverzengende moloch die het moderne vooruitgangsgeloof heet.

Met ‘Les saisons’ doen Cluzaud en Perrin hun reputatie als vakkundige natuurfilmers opnieuw alle eer aan. De film kan vooral worden getypeerd als een audiovisueel kunstwerk dat anderhalf uur lang beroert, boeit en betovert. Het informatieve aspect is duidelijk ondergeschikt aan de lovenswaardige boodschap die ‘Les saisons’ op krachtige en niet mis te verstane wijze overbrengt: we doen er goed aan om in Europa de balans tussen mens en natuur weer in ere te herstellen.

Frank Heinen

Waardering: 4

Bioscooprelease: 15 december 2016
VOD-release: 13 april 2017
DVD- en blu-ray-release: 14 april 2017