Leven op zijn kop (2024)
Regie: Barbara de Baare | 26 minuten | documentaire
Waarom zouden we, hoe hard dat mogelijk ook klinkt, om deze jongen moeten geven? Dat is de centrale vraag die steeds terugkeert tijdens het kijken van ‘Leven op zijn kop’. De premisse klinkt weinig veelbelovend: een jongen die van breakdancen houdt en daar alles voor over heeft. Nu zou die eenvoud doorbroken kunnen worden als ‘alles voor over hebben’ ook werkelijk iets zou betekenen – een offer, een tweestrijd, iets wat hemzelf of zijn ouders voor een moeilijke keuze plaatst. We kennen de films over turnmeisjes of voetballertjes die door ouders of coaches tot het uiterste worden gedreven, en waarbij je je afvraagt of dat wel gezond is. Maar in ‘Leven op zijn kop’ blijft het mogelijke drama helaas ontastbaar.
David, veertien jaar, een puber die je zou verwachten met de gebruikelijke problemen van zijn leeftijd – meisjes, emoties, onzekerheden – lijkt in de film echter onbezwaard. Zijn leven draait volledig om één doel: de beste worden. In een vluchtige intro zegt hij zelfs al dat hij dat is. Hij wordt gesteund door zijn moeder, die haar eigen dromen niet heeft kunnen waarmaken vanwege – zoals ze zelf omschrijft – “alles wat er in Armenië is gebeurd.” Haar vreugde ligt nu bij Davids talent en toewijding aan breakdance. Maar wat maakt Davids verhaal het waard om te vertellen? Wat onderscheidt hem en zijn reis, en waarom zou het ons als kijker moeten raken?
De film introduceert ons kort aan Davids familie, bijvoorbeeld tijdens een diner waar een familielid het glas heft “op alle onschuldige slachtoffers”. Je zou verwachten dat de film vervolgens deze deur verder opent en voortborduurt op het leed dat achter die woorden schuilgaat. Misschien over het Nagorno-Karabach-conflict, een tragedie waarin tienduizenden Armeniërs werden gedwongen te vluchten. Maar De Baare lijkt niet geïnteresseerd om die diepte in te gaan. De kijker blijft in het duister over waarnaar wordt verwezen, waardoor het een losse flard blijft. Het voelt als een gemiste kans om David en zijn familie een context te geven die hun verhaal emotioneel sterker zou maken. De film lijkt ervan uit te gaan dat de kijker die kennis vanzelf wel bezit, zonder dieper in te gaan op het waarom.
In plaats daarvan kabbelt de film voort; we volgen David op school, zien hem basketballen, vissen en luisteren naar de inspirerende woorden van zijn trainer. Maar steeds opnieuw dringt de vraag zich op: wat is hier het drama? Wat staat er op het spel? Het is alsof de film weigert om een volgende laag te ontsluiten.
Er is een moment waarop de filmmaker aan David vraagt of ze hem iets niet mag vragen. Hij antwoordt dat hij niet graag over gevoelens praat, en dat het moeilijk is om over zijn vader te praten. Ook hier je zou verwachten dat dit een ingang is naar een dieper emotioneel verhaal, maar ook hier laat de film het erbij. En zo blijft de vraag in de lucht hangen: waarom wil David dansen? Is het een manier om los te komen van zijn geschiedenis, zijn familie, zijn vader? Of is het gewoon iets wat hij doet? Prima, maar wat dan? Staat YouTube niet al vol met breakdancende jongeren? Waarom juist David? We kunnen ernaar gissen, maar de film geeft ons hierop geen antwoord.
En dus hoe dodelijk saai en zelfingenomen David in het begin van de film wordt neergezet met uitspraken als dat hij de beste is, zo dooft de film ook uit. Je blijft achter met het gevoel dat er iets belangrijks ontbreekt: een verhaal dat ons raakt, dat ons meeneemt, dat ons laat begrijpen waarom David doet wat hij doet. ‘Leven op zijn kop’ zou wellicht een film met potentie kunnen zijn, maar weigert nu om deuren te openen die haar personage interessant had kunnen maken.
Martijn Smits
Waardering: 2
Speciale vertoning: Nederlands Film Festival 2024
TV-release: 7 oktober 2024