Life During Wartime (2010)

Regie: Todd Solondz | 96 minuten | drama, komedie | Acteurs: Shirley Henderson, Michael K. Williams, Roslyn Ruff, Allison Janney, Michael Lerner, Dylan Riley Snyder, Ciarán Hinds, Renée Taylor, Rebecca Chiles, Paul Reubens, Emma Hinz, Charlotte Rampling, Ally Sheedy, Rich Pecci, Gaby Hoffmann, Carmen Marie Colon Mejia, Fernando Samalot, Meng Ai, Chris Marquette, Brian Tester

In ‘Life During Wartime’ (2009) valt Todd Solondz direct met de deur in huis. Een man en een vrouw vieren in een sfeervol restaurant in New Jersey hun trouwdag. De setting is op zijn zachtst gezegd ongemakkelijk. Het huilen staat Allen (Michael Kenneth Williams) nader dan het lachen en ook Joy (Shirley Henderson) weet zichzelf geen houding te geven. Hun huwelijk begint scheurtjes te vertonen wanneer Allen opbiecht zijn oude zonden nog niet te hebben opgegeven, maar de bom barst pas echt als de serveerster die hun bestelling komt opnemen, zijn stem herkent als die van de man die haar lastigvalt met obscene telefoontjes. Waar Joy’s huwelijk uiteen spat, voelt haar zus Trish (Allison Janney) voor het eerst sinds jaren weer eens vlinders in haar buik. In een restaurant in Miami papt ze aan met de veel oudere maar charmante Harvey (Michael Lerner). Echt aantrekkelijk vindt ze hem niet, maar hij is net als zij dol op Israël, dus wat geeft het.

Het mag duidelijk zijn: Todd Solondz is het nog niet verleerd. Intelligente films vol ongemakkelijke situaties die al dan niet onbedoeld iets komisch hebben, je mag het gerust zijn handelsmerk noemen. ‘Life During Wartime’ toont dezelfde mensen als ‘Happiness’ (1998) – Solondz’ veelgeprezen zwarte komedie waarin hij op een venijnige manier een disfunctionele familie onder de loep legt en daarbij controversiële thema’s als pedofilie en zelfmoord aansnijdt – maar dan tien jaar later. De regisseur heeft een compleet nieuwe cast ingeschakeld en heeft daarbij optimaal van zijn artistieke vrijheden gebruikgemaakt. Zo wordt Allen, in ‘Happiness’ nog gespeeld door Philip Seymour Hoffman, nu door de Afro-Amerikaan Williams (‘The Wire’) gespeeld. Even wennen dus. Rode draad in het geheel is Joy, die na het dramatische etentje naar haar mannenhatende moeder (Renée Taylor) en zus Trish vlucht om voor zichzelf uit te zoeken of ze Allen zijn daden kan vergeven. Zij hebben zo hun eigen sores. Vooral Trish, die vastberaden is haar relatie met Harvey te laten slagen maar ondertussen de prangende vragen van haar dertienjarige zoon Timmy (Dylan Riley Snyder) over zijn vader moet zien te beantwoorden.

Die vader, William (Ciáran Hinds), is een geval apart. Wie ‘Happiness’ gezien heeft, kent zijn verleden als pedofiel. Nu zijn gevangenisstraf erop zit, probeert hij met zichzelf in het reine te komen. Eén van de eerste dingen die hij doet, is zijn oudste zoon Billy (Chris Marquette) opzoeken op de universiteit. Hun confrontatie is een van de hoogtepunten van de film. Hier wordt het belangrijkste thema van de film – vergiffenis – onderstreept met een indringend gesprek tussen een vader en zijn zoon. De (subtiele) humor die in de meeste andere scènes centraal staat, maakt voor even plaats voor een serieuzere toon (al is die in de gehele film nooit ver weg). Hoewel we hier te maken hebben met een compleet nieuwe cast, zonder Hoffman, Dylan Baker en Lara Flynn Boyle, kun je het moeilijk een achteruitgang noemen. Daarvoor spelen met name Henderson, Janney, Hinds en Williams hun rollen te goed. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de bijdragen van Charlotte Rampling, Paul ‘Pee Wee Herman’ Ruebens en Ally Sheedy.

Toch mist ‘Life During Wartime’ een cruciaal aspect: de film weet geen enkele keer te verrassen. Waar ‘Happiness’ vernieuwend en uniek was, lijkt Solondz zich nu te beperken tot een herhaling van zetten. Bovendien lijkt hij de angel er een beetje uit te hebben gehaald. Natuurlijk hebben we nog steeds te maken met een groep losgeslagen, seksueel gefrustreerde en soms zelfs zieke geesten die zich proberen staande te houden in situaties die variëren van gênant, meelijwekkend en lachwekkend tot verwerpelijk, maar op de een of andere manier is de impact minder. Het nieuwe is er nu wel een beetje van af. Ook het abrupte einde schiet zijn doel een beetje voorbij. De constante vergelijking met ‘Happiness’ pakt sowieso niet per se gunstig uit voor ‘Life During Wartime’, maar Solondz heeft dat over zichzelf afgeroepen door precies dezelfde personages opnieuw op te laten draven. Bovendien heeft hij talloze (komische) verwijzingen naar ‘Happiness’ in de film verwerkt, die zeker een meerwaarde hebben.

Aan de ene kant is het dus aan te bevelen eerst ‘Happiness’ te gaan kijken. Solondz geeft namelijk geen enkele uitleg over de achtergrond van de personages en wie bepaalde kennis niet heeft, mist een hoop leuke momenten. Aan de andere kant schuilt er ook een gevaar in om de illustere voorganger van ‘Life During Wartime’ eerst te gaan bekijken: het legt de tekortkomingen van Solondz nieuwste meedogenloos bloot. Desondanks is het, zeker voor fans van de eigenzinnige regisseur, aan te raden deze film een kans te geven, want het blijft leuk om deze stoet aan bizarre personages in oncomfortabele en schrijnende situaties te zien worstelen. Het mooiste vermaak blijft toch echt leedvermaak!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 mei 2010