Moulin Rouge (1952)

Regie: John Huston | 119 minuten | drama, muziek, romantiek, biografie | Acteurs: José Ferrer, Zsa Zsa Gabor, Suzanne Flon, Claude Nollier, Katherine Kath, Muriel Smith, Mary Clare, Walter Crisham, Lee Montague, Jim Gérald, Georges Lannes, Harold Kasket, Maureen Swanson, Tutte Lemkow, Jill Bennett, Theodore Bikel, Peter Cushing, Charles Carson, Walter Cross, Colette Marchand, Hilary Allen, Michael Balfour, Madge Brindley, Maria Britneva, Jacques Cey, Diane Cilento, Jean Claudio, Michèle Clément, Irissa Cooper, Ina De La Haye, Hugh Dempster, Francis De Wolff, Suzi Euzaine, Fernand Fabre, Christopher Lee, Christopher Rhodes, Eric Pohlmann

De Moulin Rouge is al decennia lang een belangrijke inspiratiebron voor kunstenaars. Van schilders en afficheontwerpers tot filmmakers en fotografen. De nachtclub staat symbool voor de bruisende Belle Époque en de levensstijl die de vrijgevochten bohemiens van Parijs zich aan het einde van de negentiende eeuw hadden aangemeten. De bekendste film waarin de nachtclub centraal staat is ‘Moulin Rouge!’, die musical uit 2001 van Baz Luhrmann. Maar al jaren eerder was het cabaret in de rosse buurt van Parijs het decor voor films. Denk maar aan de versie uit 1940 met een swingende Josephine Baker in de hoofdrol. John Huston gaf de Moulin Rouge een centrale plaats in zijn biopic over Henri de Toulouse-Lautrec, de befaamde maar tragische kunstenaar die zijn dagen sleet in de nachtclub en de danseressen tekende. Hij ontwierp de beroemde poster die de Moulin Rouge zijn bekendheid gaf en waarmee hij zelf een ster werd. De poster bracht echter niet alleen voorspoed…

‘Moulin Rouge’ (1952) opent met een swingende nachtclubscène die direct de charme van het etablissement verraadt: in een tijd waarin de mensen zich niet zo gemakkelijk lieten gaan, kon je hier maar moeilijk op je stoel blijven zitten. Henri de Toulouse-Lautrec (José Ferrer) maakt elke dag schetsen van de dansers en danseressen, zich onderwijl klem zuipend aan de cognac. Het duurt niet lang of we leren hem beter kennen. Hoewel hij uit een gegoede familie afkomstig is, voelt hij zich aangetrokken tot de onderbuik van de Parijse samenleving. Wellicht omdat hij zich tussen deze ‘misfits’ beter thuisvoelt: Henri is zelf namelijk mismaakt. In zijn jeugd heeft hij een ernstig ongeluk gehad, waar hij nooit meer van herstelde. Als gevolg daarvan zijn zijn benen niet verder gegroeid en meet hij niet meer dan anderhalve meter. Zijn hoofd en bovenlichaam zijn van normale omvang, maar zijn benen zijn heel kort. Door zijn misvorming is het voor de kunstenaar niet gemakkelijk om een geliefde te vinden. Tot hij op een avond straatmeisje Marie Charlet (Colette Marchand) ontmoet. Hij wordt verliefd op haar, maar hun relatie is moeizaam. Als ze hem verlaat, is het voor Toulouse-Lautrec onmogelijk om nog een kunstwerk te produceren en dus gaat hij naar haar op zoek.

Hoewel de titel van de film suggereert dat deze film draait om de Moulin Rouge, speelt de nachtclub slechts een bijrol. Dit is een film over het tragische leven van Toulouse-Lautrec en zijn zoektocht naar liefde, roem en het respect van zijn vader. De onverschrokken John Huston – die zelf graag schilderde – wist als geen ander hoe hij een tijdloos en klassiek drama moest maken. Dankzij de spetterende openingsscènes in de Moulin Rouge (muziek en choreografie zijn dik in orde) weet hij het publiek direct voor zich te winnen, waarna hij het verhaal rond Toulouse-Lautrec vakkundig weet op te bouwen. De sfeer die Huston creëert is bijzonder overtuigend: niet alleen in de Moulin Rouge maar ook daarbuiten waan je je daadwerkelijk in de sfeer van het Montmartre van rond 1900. Bovendien weet hij, dankzij het uitstekende acteerwerk van José Ferrer, in de huid te kruipen van de kunstenaar en als zodanig het vertekende wereldbeeld dat de beste man had te kenschetsen. In het bonte Technicolor worden de kleurrijke personages, warme decors en fleurige kledij – die aansluiten bij de kunstwerken van de schilder – extra dik aangezet en valt het nog meer op dat Toulouse-Lautrec de enige is die grauw en donker gekleed gaat. Heel anders dan de ‘Moulin Rouge!’ uit 2001, maar minstens zo mooi.

Ook inhoudelijk staat deze film zijn mannetje, want op een klein dipje (net over de helft) na weet Huston zijn publiek twee uur lang te boeien. Toulouse-Lautrec is dan ook een boeiende figuur, wiens leven gekenmerkt werd door tragiek en innerlijke onrust. De schilder werd geplaagd door demonen en moest constant opboksen tegen de hoge eisen die zijn vader aan hem stelde en de gevolgen van zijn fysieke onvolmaaktheid op zijn liefdesleven. Geen wonder dat hij naar de fles greep. Uiteraard is zijn leven naar Hollywood-standaarden ietwat geromantiseerd (de echte Toulouse-Lautrec zou een frequent bezoeker zijn geweest van bordelen, waar hij soms wel weken achtereen vertoefde – maar een door liefde verwoeste kunstenaar die het leven niet meer ziet zitten nadat zijn geliefde hem verlaten heeft, doet het natuurlijk beter op het witte doek), maar in grote lijnen krijgen we een realistisch beeld van zijn leven. José Ferrer maakt hem tastbaar. Hoewel Toulouse-Lautrec in al zijn zelfmedelijden, verbittering en cynisme eigenlijk helemaal geen leuke man was, maakt Ferrer hem toch sympathiek. Om geloofwaardig te zijn als ‘kleine man’ werd veelvuldig gebruik gemaakt van handige camerahoeken, maar de acteur moest ook een aantal keren op zijn knieën rondlopen. Een pijnlijke ervaring, die hem echter wel een Oscar-nominatie opleverde. Ook Colette Marchand en Suzanne Flon spelen overtuigend hun rollen. Zsa Zsa Gabor’s zangnummer en de ruzies tussen de twee prima donna’s van de Moulin Rouge hadden echter best achterwege kunnen blijven. Houd oren en ogen open voor Christopher Lee en Peter Cushing in bijrolletjes!

‘Moulin Rouge’, die zeven Oscarnominaties ontving en er daarvan twee (voor art-direction en costume design) wist te verzilveren, is een waardige biopic van een interessante figuur. Waar Toulouse-Lautrec als kunstenaar misschien nog niet eens zo bijzonder was, is zijn tragische levensverhaal dat des te meer. Dankzij de uitgebalanceerde regie van John Huston, die je natuurlijk wel om een boodschap kunt sturen, het uitstekende acteerwerk van Ferrer, Marchand en Flon en de bruisende en kleurrijke fotografie is ‘Moulin Rouge’ meer dan de moeite waard geworden.

Patricia Smagge