Peppermint Candy – Bakha satang (1999)
Regie: Lee Chang-dong | 130 minuten | drama | Acteurs: Yeo-jin Kim, Kyung-gu Sol, Jung Suh, So-ri Moon, In-kwon Kim, Seo-hie Ko, Dae-yeon Lee, Ji-Yeon Park, Se-beom Park, Yeon-su Yu
‘Peppermint Candy’ is de indrukwekkende opvolger van Chang-dong Lee’s degelijke debuut ‘Green Fish’, een conventioneel maar interessant misdaaddrama. ‘Peppermint Candy’ gaat enkele stappen verder in intensiteit, dramatiek, thematiek, en structuur dan zijn veilige voorganger. De film heeft een soortgelijke structuur als ‘Irréversible’ en ‘Memento’, te weten een omgekeerde chronologie. Waar deze methode in ‘Memento’ wellicht teveel als een gimmick werd ingezet en er in ‘Irréversible’ – hoe effectief de structuur ook was – toch ook een shockeffect meespeelde in de beleving van de film, speelt ‘Peppermint’ het helemaal “eerlijk” door een redelijk conventioneel drama op zijn kop te zetten en zo zaken aan het licht te brengen die met een normale chronologie wellicht minder opgemerkt zouden zijn gebleven. Natuurlijk draait het om causaliteit, maar het gaat minder dan in ‘Irréversible’ om de onontkoombaarheid van het lot, maar meer om de invloed die omstandigheden kunnen hebben op karakters van mensen.
Wanneer de kijker het hoofdpersonage van ‘Peppermint Candy’ ontmoet, weet hij niets van hem en maakt deze een op zijn zachtst gezegd eigenaardige indruk. Hij ligt in pak in een weiland op een heuvel onder een spoorbaan en wordt langzaam wakker. De man strompelt verstrooid naar een groepje dansende mensen bij de rivier. Hij danst, half verdwaasd, mee, tegen de anderen aanbotsend terwijl hij door sommigen herkend wordt. Maar hij is totaal de weg kwijt. Op een gegeven moment gaat hij in het karaoke-apparaat een triest liefdeslied lopen schreeuwen, waarna hij op het spoor klimt en de aanwezigen de stuipen op het lijf jaagt vanwege de rakelings voorbij razende treinen. Totdat er een trein recht op hem afkomt… Wat er hier toch aan de hand is, en wat zijn de reden van zijn depressie is, wordt stilaan duidelijk in de verschillende hoofdstukken van de film die steeds een vroegere periode uit zijn leven laten zien. Van depressief, verbitterd, blasé, koel, klunzig, tot naïef en verliefd.
De kijker ziet de verschillende fases in het leven van een man, die vele dingen had kunnen zijn en het geluk wel degelijk had kunnen vinden, als hij andere keuzes had gemaakt of de omstandigheden net even anders zouden zijn geweest. Als hij net even moediger was geweest toen zijn vriendin hem in het leger kwam opzoeken en duidelijk voor haar op was gekomen of haar had “gezien”, was hij niet zo teleurgesteld geraakt in het leven. Aan de andere kant had hij net een vernederende episode ondergaan in de barakken en durfde hij niet weer de aandacht op zich te trekken. Maakt dat hem een ongevoelige vriend? Of gewoon een onzekere? En is zijn karakterontwikkeling iets dat toch wel op dezelfde manier had plaatsgevonden, of had het vele verschillende kanten kunnen opgaan op die dag toen hij nog jong en verliefd met zijn vriendin in spe langs het water liep? Dit laatste willen we graag geloven, al is het tegelijk beangstigend hoe vormbaar de mens dan is door zijn omgeving en omstandigheden. Kan iedereen ongevoelig en bitter worden als er maar voldoende negatieve situaties voorkomen? En kan dan ook iedereen slecht worden? Het zijn fascinerende vragen die wellicht te ver reiken voor het verhaal van ‘Peppermint Candy’, maar zeker worden opgeroepen. Lee’s film is vooral een tragisch relaas van een romance die had kunnen zijn maar helaas niet tot bloei heeft “mogen” komen, maar die toch altijd in het hoofd van de hoofdpersoon is blijven bestaan. Het brengt bijna tranen in de ogen van de kijker, zo effectief is deze vertelling. En de omgekeerde chronologie maakt de film uiterst geschikt voor het opnieuw kijken ervan. Wetende hoe de film eindigt, oftewel hoe het verhaal begint, maakt dat alles steeds begrijpelijker wordt en “mooier” op zijn plaats valt. Net als ‘Irréversible’ is het einde van de film bitterzoet in de zin dat de film enerzijds op een mooie noot eindigt maar anderzijds de kijker het tragische verloop en einde van het verhaal nog in zijn hoofd heeft, wat het einde extra diepte geeft. Een bijzondere film.
Bart Rietvink