Pittsburgh (1942)
Regie: Lewis Seiler | 91 minuten | drama | Acteurs: Marlene Dietrich, Randolph Scott, John Wayne, Frank Craven, Louise Allbritton, Shemp Howard, Thomas Gomez, Ludwig Stössel, Samuel S. Hinds, Paul Fix, William Haade, Charles Coleman, Nestor Paiva
‘Pittsburgh’ is een typerende film voor een periode in de Amerikaanse geschiedenis. Uitgebracht in december 1942, een jaar nadat de Verenigde Staten door de aanval op Pearl Harbor betrokken raakte bij de Tweede Wereldoorlog. Daarom is het geheel doortrokken, vooral in de begin- en eindscènes, van een patriottistisch sausje.
De film speelt zich af in Pittsburgh, maar Pittsburgh is ook de bijnaam van Charles Markham (Wayne), een ruwe mijnwerker in één van de steenkolenmijnen van de stad. Hij leent geld van zijn beste vriend “Cash” Evans (Scott) en is niet te beroerd om Cash voor hem een bokspartij uit te laten vechten.
Pittsburgh en Cash stellen weinig eisen aan het leven, totdat de Poolse immigrante Josie Winters (haar vader veranderde zijn achternaam) op het toneel verschijnt. Josie wordt gespeeld door de onnavolgbare Dietrich, die met een blik en een glimlach het hoofd van de twee vrienden op hol brengt. Maar vooral Pittsburgh verliest helemaal zijn hoofd als ze hem min of meer opdraagt om meer uit het leven te halen dan kolen hakken. Zelf de dochter van een mijnwerker, wil ze haar leven niet vergooien aan een andere mijnwerker. Jammer genoeg heeft Dietrich niet veel meer te doen dan betoverend zijn, iets wat haar altijd wel goed afging (terwijl ze toch al 40 was bij het maken van deze film) maar het is jammer dat ze niet meer van haar rol kon maken.
Pittsburgh is geprikkeld door haar opmerkingen en in zijn verlangen naar haar neemt hij het drastische besluit om ontslag te nemen en zelf een bedrijf te starten. In zijn streven naar macht en rijkdom laat hij uiteindelijk iedereen vallen, zelfs Cash en Josie en behandelt hij iedereen als oud vuil. Pas na een dramatisch ongeluk, komt hij tot inkeer. Hij krijgt onverwacht een tweede kans om zijn leven te beteren.
De ultieme Amerikaanse cowboy Wayne speelt een type “ruwe bolster, blanke pit”, maar het duurt wel heel erg lang voordat deze pit tevoorschijn komt. Wel leuk om hem eens in maatpakken te zien op society-feesten, in plaats van met een hoed op en twee Colts op zijn heupen. Overtuigend speelt “The Duke” wel en zijn wat ruwe charme is duidelijk aanwezig. Daarentegen is Scott vrij onopvallend als de betrouwbare vriend Cash, die zich lang laat overschaduwen, maar uiteindelijk afstand neemt van Pittburgh’s arrogantie en zelfdestructie.
Er is aan het begin een grappige bijrol van Howard als de hyperactieve kleermaker Shorty, die ook nog eens wat onverdiende klappen oploopt. Het verhaal wordt aan elkaar gepraat door ‘Doc’ Powers (Craven), die aan het begin van de Tweede Wereldoorlog als de fabrieken van Evans en Markham tanks, kogels en vliegtuigen produceren voor de Amerikaanse oorlogsinspanningen, herinneringen ophaalt aan hoe de twee vrienden ooit begonnen onderaan de ladder. Tijdens de film komt af en toe tamelijk storend zijn voice-over terug, om op het einde een moraliserend toontje aan te slaan dat iedereen samen moet werken, kapitaal en arbeid, directeuren en vakbonden, om ervoor te zorgen dat de soldaten aan het front hun spullen krijgen en de “American way of life” verdedigd zal worden. Een aardige film, maar dan ook niet meer dan dat.
Hans Geurts
Waardering: 3
Bioscooprelease: 13 september 1946