Reality (2023)
Regie: Tina Satter | 85 minuten | drama | Acteurs: Sydney Sweeney, Josh Hamilton, Marchánt Davis, Benny Elledge, John Way, Darby, Arlo, Allan Anthony Smith
Heiligt het doel de middelen? Hoewel de zin wordt toegeschreven aan de Italiaanse denker, Niccolo Machiavelli, die in de 16de eeuw leefde, heeft hij het nooit neergepend in zijn werk Il Principe. Dat neemt niet weg dat de uitspraak enorm populair is in de volksmond. Kunnen we zomaar (illegale) acties ondernemen voor een bepaalde zaak die, in onze ogen, correct is? Iedereen zal deze vraag op zijn manier beantwoorden, maar in 2017 gaf de Amerikaanse ex-militair Reality Winner – de naam kan niet ironischer – haar antwoord. Gefrustreerd met wat er politiek gaande was in haar land, nam ze het heft in eigen handen. Regisseur Tina Satter vertelt haar verhaal van deze ‘rebel’ en baseerde zich op de FBI-opnames die werden gemaakt op de dag van Winners arrestatie. Het script lag gewoon te wachten.
Het is juni 2017 en Donald Trump is pas president. Voormalig FBI-directeur James Comey wordt ontslagen en allerlei onderzoeken rond de verkiezingen van het afgelopen jaar worden opgestart. In het dorpje Augusta in de staat Georgia woont de voormalige luchtmachtmilitair Reality Winner (Sydney Sweeney). Ze werkt voor de NSA. Na een werkdag staan FBI-agenten Garrick (Josh Hamilton) en Taylor (Marchánt Davis) op haar te wachten. De twee beweren dat ze ‘gevoelige informatie’ heeft gelekt, die de nationale veiligheid in gedrang heeft gebracht. Dankzij haar job bij de NSA heeft Winner special security clearance, waardoor ze toegang heeft tot geclassificeerde informatie en artikelen die niet bedoeld zijn voor het bredere publiek. De ex-militair, van haar sokken geblazen, weet van niets, maar de FBI-agenten oefenen meer druk op haar uit, tot er uiteindelijk barsten verschijnen.
‘Reality’ vormt in feite een aanklacht tegen het huidige (populistische) politieke klimaat. Winner wordt gepresenteerd als iemand die eerder conservatief gezind – naar Amerikaanse normen – zou zijn, ergo een potentiële Trump aanhanger. Ze werkt voor de geheime diensten, heeft in het leger gezeten, is de invasie in Afghanistan genegen en bezit enkele wapens in huis. Toch is ze kritisch en gaat ze niet mee in de dominante narratieven om blindelings de conservatieve partij te volgen. Uiteindelijk blijkt dat ze de informatie lekt. Hoe kan het, argumenteert ze, dat er bewijzen zijn dat een buitenlandse macht ongestraft intervenieert in de Amerikaanse verkiezingen? Winner ziet zichzelf als een echte patriot en doet niet mee aan partijspelletjes. Alle aandacht gaat naar Trump, maar er wordt stilletjes gezwegen over de cruciale informatie, waar duidelijke bewijzen voor zijn, dat Rusland zich heeft gemoeid in 2016. Op het einde van de film worden live-beelden van Fox News getoond waarop te zien is dat Reality Winner slachtoffer van haar eigen idealen wordt. Wanneer een vrouw op het nieuws argumenteert dat alle aandacht gaat naar het ‘illegale’ aspect van Winners acties en niets naar het feit dat de verkiezingen niet eerlijk waren, wordt haar al snel het zwijgen opgelegd door figuren als Tucker Carlson.
Deze film is echter gelaagd, want in feite doet regisseur Tina Satter heel bewust hetzelfde. De FBI-agenten graven dieper om uiteindelijk te ontdekken dat Winner de whistleblower is. Naarmate de tijd vordert laten Garrick en Taylor meer in hun kaarten kijken. Zo geven ze informatie weer die enkel Winner zelf kon weten. De staat volgt alles en iedereen. Na 9-11 ontwierp de toenmalige Bush-administratie The National Security Act, waardoor geheime diensten permissie kregen om burgers af te luisteren. Wanneer Winner om verdere informatie vraagt, wordt al snel een andere vraag gesteld. Satter wil net expliciet tonen dat alle aandacht gaat naar de ondervraging van Winner, zodat de kijker onbewust meegaat in het verhaal dat de agenten ophangen, terwijl er op de achtergrond een meer prangende vraag is. Hoezo komen de agenten aan de informatie? Op deze manier doet zij hetzelfde als Fox News-kijkers, door hen in feite voor te spiegelen hoe gemakkelijk het is om toch in bepaalde narratieven te trappen.
‘Reality’ toont ook enorm goed aan hoe het aanvoelt om soms niet serieus te worden genomen als een vrouw in wat helaas een dominerend mannelijke wereld is. In het begin van de ondervraging maken de agenten en Winner wat small talk. Zo gaat het onder andere over haar yogalessen en huisdieren. Zowel haar hond, die in een kooi moet, als de kat, die wordt vastgebonden, verpersoonlijken Winner die net als een dociel dier aan de leiband wordt gehouden door de agenten. De officieren reageren kort, maar wanneer het gaat over gymmen zijn ze pas geïnteresseerd in haar. Dat is namelijk een wereld die ze kennen. Zo stellen ze vragen over hoeveel ze kan liften, maar over de yoga zwijgen ze. De enige vrouwelijke agent die in beeld komt, is uiteindelijk diegene die Winner in de boeien slaat. Het toont aan dat er nog te veel structureel seksisme aanwezig is.
Voor een film van amper 83 minuten, weet Tina Satter een ongelooflijk fascinerend stukje – relatief – onbekende geschiedenis in beeld te brengen. Op het eerste gezicht zou het een nagelbijtende politiethriller kunnen zijn. Het verhaal van iemand die zich verzette. Satter vertelt Winners kant, we zien de wereld door haar ogen. ‘Reality’ – pun intended – is echter gelaagd, en toont tegelijkertijd hoe moeilijk het is om tegen de stroom in te gaan. Wat of wie is er nu eigenlijk goed en slecht… of nog beter, is er eigenlijk wel zo iets als goed of slecht? De politie die over het algemeen als goed worden bestempeld en gewoon hun job doen, moet iemand oppakken die in onze ogen een goed doel heeft. Goed versus goed leidt tot frictie, dus moet één kamp het andere slecht maken. Het is gewoon een kwestie van wie de middelen heeft. Dit alles wordt in de verf gezet door een ijzersterke Sydney Sweeney die in de huid kruipt van iemand die enkel en alleen wilde handelen in het belang van haar land. Het doet deugd om een film te zien die je achter laat met veel kritische vragen.
Nick Majchrowicz
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 2 november 2023