Robin and Marian (1976)

Regie: Richard Lester | 103 minuten | avontuur, drama | Acteurs: Sean Connery, Audrey Hepburn, Robert Shaw, Richard Harris, Nicol Williamson, Denholm Elliott, Kenneth Haigh, Ronnie Barker, Ian Holm, Bill Maynard, Esmond Knight, Veronica Quilligan, Peter Butterworth, John Barrett, Kenneth Cranham, Victoria Abril, Montserrat Julió, Victoria Hernández Sanguino, Margarida Minguillón

‘Robin and Marian’ is een relatief onbekende parel van een film, die een heel andere kant van het beroemde verhaal over Robin Hood vertelt. Hier is het de oudere en moegestreden Robin die na jaren terugkeert naar Engeland van de (derde) Kruistocht met koning Richard I (Coeur-de-Lion, of Leeuwenhart) in het Heilige Land en vervolgens de eindeloze schermutselingen in Frankrijk. Marian is intussen abdis geworden van een klooster, maar als de twee elkaar opnieuw ontmoeten, bloeit hun oude liefde weer op.

Regisseur Richard Lester laat een absolute sterrencast schitteren in een ijzersterk frame van ouderdom, verlies en wat de legendarische helden uit de volksverhalen nu zo legendarisch maakte. Sean Connery en Audrey Hepburn voeren de cast aan als de hoofdpersonages, maar het summum van het acteertalent van de Britse eilanden in de jaren 70 van de vorige eeuw is van de partij. Robert Shaw speelt de sheriff van Nottingham, Richard Harris is koning Richard, Ian Holm diens gemene broer John (Prins Jan “Zonderland”) – die later zelf koning wordt, komiek Ronnie Barker als broeder Tuck, Denholm Elliott als Will Scarlett en Nicol Williamson als Little John. Alle bekende figuren uit de talloze verhalen en films zijn hier ook allemaal van de partij: ouder, niet altijd wijzer. Oude vriendschapsbanden en rivaliteiten komen vanzelf weer bovendrijven.

Gebaseerd op een origineel script van James Goldman, maar wel met elementen uit de oorspronkelijke middeleeuwse folkore verhalen rond Robin Hood, is ‘Robin and Marian’ een ten onrechte ondergesneeuwde film. Centraal staat uiteraard het liefdesverhaal tussen de ouder wordende volksheld en zijn schone vrouwe. Connery en Hepburn spelen geliefden alsof ze nooit anders gedaan hebben. Ze overbruggen de verstreken jaren en de fysieke afstand tussen hen met diepe en liefhebbende gesprekken en ze hebben een sterke chemie samen. De vaak ondergewaardeerde Connery laat weer eens zien dat hij gewoon een goede acteur is, terwijl Hepburn sereniteit en genegenheid uitstraalt. Dit was haar eerste filmrol in bijna tien jaar, nadat ze haar acteercarrière opgaf om voor haar gezin te zorgen. Haar kwaliteiten zijn niet vastgeroest tijdens dit hiaat.

De film past qua sfeer prima in de tegendraadse jaren 70. Het verlies van vertrouwen in de overheid, instituties en het optimistische wereldbeeld van de Amerikanen kreeg in die jaren een stevige knauw, onder andere door het Watergate schandaal rond president Nixon en de voortslepende oorlog in Vietnam) Die veranderende mentaliteit sijpelde ook in Hollywood door – en leverde ijzersterke thrillers en andere klassiekers op. Die vlieger gaat niet helemaal op voor ‘Robin and Marian’, maar de melancholieke toon en het gevoel van verlies en teloorgang is door de hele film gedrongen. Tegelijk probeert regisseur Lester soms een wat geforceerde kolderieke toon aan te slaan, als een moppentapper die een ernstig zieke vriend wil opvrolijken. Soms werkt het, soms ook niet. De slapstickachtige actie doet denken aan de films die Lester hier vlak voor maakte: ‘The Three Musketeers’ en ‘The Four Musketeers’, maar hierdoor creëert hij een soort hybride film: de lichte toon die ook de eerdere avonturen van Robin Hood kenmerkt, gecombineerd met de realisatie dat het grootste plezier achter de personages ligt en het alleen nog maar bergafwaarts kan gaan. De film heeft een serieuze ondertoon, maar wordt nergens deprimerend.

Connery’s Robin, de archetypische held, heeft hier meer karaktertrekken van een antiheld. In zijn afwezigheid is zijn legende verder gegroeid: zijn daden zijn opgepoetst, verfraaid en soms regelrecht verzonnen. Langzaam krijgt hij vrede met zijn afnemende fysieke kracht en behendigheid en probeert hij een manier te vinden om waardig oud te worden. Maar de sheriff van Nottingham heeft nog een appeltje met hem te schillen. Robin zou Robin niet zijn, als hij deze uitdaging uit de weg zou gaan.

De dynamiek tussen Shaw en Connery is opvallend: ze hebben duidelijk respect voor elkaar, ook al zijn ze vijanden en lichamelijk niet meer in topconditie. De twee zo tegenover elkaar te zien spelen, doet denken aan hoe ze ooit in het toppunt van hun fysieke kunnen, elkaar te lijf gingen in de Oriënt Express als Red Grant en James Bond in één van de meest memorabele vechtscènes ooit in ‘From Russia with Love’. Het is wellicht een onbedoelde, maar wel fraaie “callback”.

Hoewel onevenwichtig van toon, valt er genoeg te beleven aan ‘Robin and Marian’. De acteurs en het sterke script geven een originele draai aan de volksverhalen rond de man die stal van de rijken en gaf aan de armen. Het weemoedige en poëtische einde is een waardige afsluiting, al zal niet iedereen het daarmee eens zijn.

Hans Geurts

Waardering: 4

Bioscooprelease: 26 augustus 1976
DVD-release: 7 november 2018 (Retro Collection/Original Poster Collection #19)