Romanzo criminale-Crime Novel (2005)

Regie: Michele Placido | 152 minuten | drama, misdaad | Acteurs: Kim Rossi Stuart, Anna Mouglalis, Pierfrancesco Favino, Claudio Santamaria, Stefano Accorsi, Riccardo Scamarcio, Jasmine Trinca, Toni Bertorelli, Luigi Angelillo, Roberto Brunetti, Giorgio Careccia, Leslie Csuth, Antoello Fassari, Elio Germano, Roberto Infascelli, Franco Interlenghi, Daniele Miglio, Donato Placido, Michele Placido, Massimo Popolizio, Giorgio Sgobbi, Gianmarco Tognazzi, Francesco Venditti

Als ‘Romanzo Criminale’ zich wat meer had geconcentreerd op de romance uit de titel (waarvan de andere betekenis “roman” is), had de film zich wellicht nog kunnen onderscheiden van alle andere maffia- of misdaadfilms die de filmgeschiedenis rijk is. Aangezien de personages en verhaallijnen op zich niet interessant genoeg zijn om van een waardevolle, of verhelderende inkijk in deze wereld te spreken, had er in dat geval op zijn minst nog een sterke, en lange, emotionele band kunnen optreden met enkele belangrijke personages in de film. Zoals het er nu voorstaat, is het een vrij gezichtloze film, die nog enige meerwaarde krijgt door de manier waarop het verhaal in een politiek-historische context wordt geplaatst, en door het tragische liefdesverhaal tussen Il Freddo (Kim Rossi Stuart), één van de gangsterleiders, en simpel burgermeisje en lerares Roberta (Jasmine Trinca).

Slecht is de film niet te noemen. Het acteerwerk is degelijk, het bereik breed, de drama en emoties intens, en de humor van de zwarte, sarcastische variant. Het is allemaal echter niet zo opmerkelijk, op een enkel aspect na. Iedereen die bekend is met de grote Amerikaanse maffiafilms van de jaren zeventig tot negentig zal de inspiraties zo af kunnen vinken op zijn lijstje. Er is, net als in de ‘Godfather’-films sprake van de bloei van een langzaam machtiger wordend crimineel imperium dat, laat in de film, met soortgelijke terminologie door een getuige voor de rechtbank aan het licht wordt gebracht. Er zijn de muzikale montages van de progressie van het machtsimperium op het gebied van drugshandel en andere criminele activiteiten zoals we die kennen uit ‘Scarface’, ook met jaren tachtig muziek als begeleiding. Net als in ‘Once Upon a Time in America’ spreekt de groep vrienden aan het begin van hun gezamenlijke werkzaamheden af dat ze niet alles moeten verkwisten, maar een gedeelde pot moeten (be)houden, wat ook naar voren kwam in ‘Goodfellas’. En zoals in die film, wordt er op het gevaar van een romantische relatie gewezen voor de loyaliteit en effectiviteit binnen de “organisatie”. “Je bent te verliefd” wordt Il Freddo verteld door een maatje van hem.

De film wil teveel, zo lijkt het, zonder daarbij een specifiek onderdeel genoeg aandacht te gunnen om de kijker echt bij de kladden te kunnen grijpen. Het idee lijkt te zijn dat we deze groep vrienden volgen van hun kindertijd tot het einde van hun “carrière”, en zo een gelaagd beeld van, en sterke band met deze jongens krijgen, en daarnaast alles in een politiek en historisch kader kunnen plaatsen door de natuurlijk geïntegreerde archiefbeelden en daadwerkelijke incorporatie van belangrijke gebeurtenissen uit het verleden (zoals kidnappings van politici). Maar, hoewel dit een ambitieuze benadering is, heeft het niet de diepe uitwerking die het moet hebben. Zo wordt de kindertijd slechts even aangestipt en moeten we het doen met doorgaans vrij simpel geschetste figuren. De speelduur, hoewel aan de lange kant met tweeëneenhalf uur, is voor een omvattende benadering als in deze film, waarschijnlijk toch nog aan de korte kant. ‘Once Upon a Time in America’ plakte hier nog een uur aan vast en wist wel degelijk een bevredigend beeld te scheppen van zijn hoofdpersonen, door ze gedurende elke periode in hun leven intensief te volgen. Maar natuurlijk red je het niet met louter een langere speelduur: je moet ook het juiste regisseursoog hebben voor het benadrukken van belangrijke karaktereigenschappen en verhaalelementen, en weinigen hebben nu eenmaal het talent van een Sergio Leone om tegelijk een episch en intiem misdaaddrama te creëren.

De film komt het meest tot leven wanneer deze zich concentreert op historische gebeurtenissen (uit de jaren tachtig) die opgenomen zijn in de film, maar vooral wanneer we een kijkje krijgen in de levens van Roberta en Il Freddo, die een relatie met elkaar proberen op te bouwen, maar die door het criminele leven van laatstgenoemde praktisch gedoemd is slecht af te lopen. Toch blijven we tegen beter weten in hopen dat ze er iets op kunnen vinden, en misschien samen uit “het wereldje” kunnen stappen, zoals De Niro met zijn vriendin in ‘Heat’ van plan was. Leuk, ja schattig zelfs, is het wanneer het tweetal Engels met elkaar aan het oefenen is, of anderzijds tijd met elkaar doorbrengen als ieder “normaal” stelletje. Veel is hierbij te danken aan de gevoelige, open acteerstijl van Jasmine Trinca, die in de zes uur durende miniserie ‘La Meglio Gioventú’ (‘The Best of Youth’) ook het hart vormde van de vertelling.

Een ander semi-romantisch subverhaal dat nog enige interesse genereert, is dat tussen het loyale hoertje Patrizia (Anna Mouglalis) en commissaris Scialoja (Stefano Accorsi), waarbij de laatste, zo blijkt later, het derde wiel is van een soort driehoeksverhouding waar ook crimineel Dandi (Claudio Santamaria) bij betrokken is. Veel wordt hier echter niet mee gedaan. Er wordt vooral de nadruk gelegd op het wel en wee van de criminele handelingen van onze “vrienden” en hoe de politie hier vat op probeert te krijgen. Dit is allemaal echter niet altijd even interessant. Hoewel hier bewonderenswaardig voor een brede reikwijdte wordt gekozen, was een meer gefocuste, intieme benadering uiteindelijk meer de moeite waard geweest. ‘Romanzo Criminale’ is aardige verstrooiing voor diegene die geen genoeg kan krijgen van kronieken van deze specifieke wereld, maar de film zal weinig harten echt sneller doen kloppen.

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 17 augustus 2006