Scream (1996)

Regie: Wes Craven | 111 minuten | horror, thriller, misdaad | Acteurs: David Arquette, Neve Campbell, Courteney Cox, Skeet Ulrich, Rose McGowan, Matthew Lillard, Jamie Kennedy, W. Earl Brown, Drew Barrymore, Joseph Whipp, Lawrence Hecht, Roger Jackson, David Booth, Liev Schreiber, Kevin Patrick Walls, Carla Hatley, Lois Saunders, Lisa Beach, Tony Kilbert, CW Morgan, Frances Lee McCain, Troy Bishop, Ryan Kennedy, Leonora Scelfo, Nancy Anne Ridder, Lisa Canning, Bonnie Wood, Linda Blair, Wes Craven, Henry Winkler

Regisseur Wes Craven is al jaren een fenomeen op het gebied van horrorfilms. Op zijn palmares prijken klassiekers als ‘The Last House on the Left’ (1972), ‘The Hills Have Eyes’ (1977) en ‘Nightmare on Elm Street’ (1984). Als er iemand is die een oprechte affectie heeft voor het genre, is hij het wel. Daarom is het enorm te waarderen dat hij halverwege de jaren negentig besloot om een parodie op de klassieke horrorfilm te maken, ‘Scream’ (1996). Een film die uniek is in zijn soort, omdat hij de kijker zowel heftige angstreacties als uitgelaten lachsalvo’s weet te ontlokken. Craven weet als geen ander hoe bizar de situaties in horrorfilms soms kunnen zijn en heeft er dan ook een kijk op hoe hij die kan bespotten – zonder dat de film zich hoeft te verlagen tot het melige niveau van ‘Scary Movie’ (2000). ‘Scream’ bleek een onverwacht groot succes en bracht ruim 103 miljoen dollar in het laatje. Anderen wilden meeliften op het succes van de film en een razend populair subgenre was geboren. Films als ‘I Know What You Did Last Summer’ en ‘Urban Legend’ (en alle vervolgfilms die daaruit voortvloeiden) vonden eveneens gretig aftrek, evenals de sequels op ‘Scream’.

‘Scream’ gaat indrukwekkend van start met een twaalf minuten durende proloog waarin de meedogenloze moordenaar direct zijn visitekaartje afgeeft. Scholiere Casey Becker (Drew Barrymore) heeft een avondje film kijken gepland met haar vriendje Steve, als zij gebeld wordt door een mysterieuze man. Aanvankelijk denkt ze nog dat hij een verkeerd nummer gebeld heeft, maar al gauw blijkt ze te maken te hebben met een levensgevaarlijke psychopaat, die een morbide spelletje met haar wil spelen. Caseys leven hangt af van haar kennis van horrorklassiekers. Uiteraard schotelt de psychopaat haar strikvragen voor: Casey en haar vriend worden op brute wijze afgeslacht. De volgende dag is de dubbele moord hét gesprek op school. De leerlingen worden een voor een verhoord door de politie. Hun speciale belangstelling gaat uit naar Sidney Prescott (Neve Campbell), wiens moeder exact een jaar geleden vermoord is. Het meisje wees ene Cotton Weary (Liev Schreiber) aan als de moordenaar, maar zijn schuld is nooit bewezen. Sidney is het uiteindelijke doelwit van de mysterieuze moordenaar, zo blijkt al snel. Pulpjournaliste Gale Weathers (Courteney Cox), die een boek schreef waarin ze Cotton vrijpleit van de moord op Sidneys moeder, duikt opnieuw op om de waarheid rond gewelddadige moordenaar boven te halen.

Voordat ‘Scream’ een nieuwe trend zette, namen veel makers van horrorfilms zichzelf veel te serieus. Wes Craven en scenarioschrijver Kevin Williamson stapten van dat idee af en maakten een spoof op het aloude genre. De personages in ‘Scream’ zijn – anders dan de hulpeloze slachtoffers uit eerdere horrorfilms – fervente filmkijkers en kennen alle regels van het genre. Juist die nieuwe invalshoek maakt ‘Scream’ origineel. Sidney en haar vrienden benoemen de regels (‘iedereen is verdacht’, ‘wie ‘ik ben zo terug’ zegt komt niet meer terug’, ‘vraag nooit ‘wie is daar’ en ga er nooit op uit om vreemde geluiden te onderzoeken’ en ‘wie drinkt, drugs gebruikt of seks heeft overleeft niet’) en spotten ermee. De situaties die daardoor ontstaan zorgen voor de humor. Erg grappig is bijvoorbeeld de scène waarin Randy (Jamie Kennedy) naar een fragment uit ‘Halloween’ zit te kijken waarin actrice Jamie Lee Curtis gestalkt wordt door de moordenaar. Op datzelfde moment doolt de moordenaar uit ‘Scream’ door het huis en komt hij akelig dicht in de buurt van de onwetende Randy, die naar de tv ‘Look behind you, Jamie!’ roept. Een ander grappig moment is de scène waarin Sidney uitlegt waarom ze niet van slashers houdt. ‘Ze zijn allemaal hetzelfde’, aldus Sidney. ‘Een of andere bimbo met grote borsten die niet kan acteren doet allerlei domme dingen…’ En zo zitten er nog veel meer ironische dialogen en onvervalste knipogen in ‘Scream’. Geen enkele horrorfilm is zo zelfrelativerend.

In een film als ‘Scream’ is het acteerwerk niet het allerbelangrijkste. Voor veel jonge acteurs, onder wie Neve Campbell, Rose McGowan, Jamie Kennedy, Matthew Lillard en Skeet Ullrich betekende de film hun definitieve doorbraak. ‘Friends’- ster Courteney Cox is zelden geloofwaardig als de doortastende sensatiejournaliste Gale Weathers, maar echt storen doet dat niet. Wel vervelend is David Arquette, de sullige hulpsheriff Dewey Riley die zowel op als buiten de set zijn hart verpandde aan Cox. De man kan simpelweg niet acteren en werkt alleen maar op de zenuwen. Geheel in stijl brengt Craven op verschillende manieren een hommage aan zijn favoriete films en series. Zo heeft Linda Blair (‘The Exorcist’, 1973) een cameo als opdringerige verslaggeefster en duikt Henry ‘The Fonz’ Winkler op in de rol van schooldirecteur. Craven zelf is kort te zien als conciërge. Niet iedereen haalt het einde van de film en sommige personages komen op bijzonder gewelddadige wijze om het leven. Het is en blijft een horrorfilm natuurlijk! Op de muziek (van Marco Beltrami), montage (Patrick Lussier) en cinematografie (Mark Irwin) valt weinig aan te merken.

‘Scream’ deed het verrassend goed bij de critici en dat is geheel te danken aan de originaliteit die Craven en Williamson aan de dag brengen. Aan de ene kant is deze neoklassieke horrorfilm bijzonder gewelddadig en bloederig, aan de andere kant worden de gebeurtenissen met een verfrissend korreltje zout genomen. Ironie en zelfspot vieren hoogtij. Voor filmfreaks (en dan met name zij die van horror houden) is ‘Scream’, dat boordevol subtiele en minder subtiele verwijzingen zit, een feest der herkenning. Schrikmomenten zijn er alom en de kijker wordt om de haverklap op het verkeerde been gezet. De lach en de huivering volgen elkaar in rap tempo op. Zin in een avondje onvervalst griezelen? Zet dan de popcorn maar vast klaar!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 26 juni 1997