Siddhartha (1972)
Regie: Conrad Rooks | 89 minuten | drama | Acteurs: Shashi Kapoor, Simi Garewal, Romesh Sharma, Pincho Kapoor, Zul Velani, Amrik Singh, Kunal Kapoor, Shanti Hiranand
“Waartoe zijn wij op aarde?” De Rooms-Katholieke cathechismus van vlak na de Tweede Wereldoorlog gaf als antwoord “Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier en hiernamaals gelukkig te worden. “. Standaardantwoorden op zulke essentiële filosofische vragen waren voor de schrijver Herman Hesse niet voldoende. In het Interbellum, in 1922, komt zijn boek ‘Siddhartha’ uit. Hoe kan je in tijden van onrust en oorlog in vrede zijn met de wereld – Hesse is overtuigd pacifist – en met jezelf? Tegenwoordig is Hesse meer een auteur voor meisjes op de middelbare school, op zoek naar hun identiteit gedurende de puberteit.
Hesse kiest een exotische achtergrond voor zijn worsteling met zijnsvragen; de setting is Noord-India. En de tijd van handeling is de periode dat een naamgenoot van de hoofdpersoon Siddhartha, Siddhartha Gautama, beter bekend als de Boeddha, in Noord-India rondreisde en zijn leer verkondigde. De keuze voor tijd en plaats is te verklaren: de ouders van Hesse zijn missionarissen in India geweest; zijn grootvader had een uitgebreide bibliotheek, ook over het boeddhisme.
De speurtocht van Hesse brengt zijn hoofdpersoon Siddhartha bij de Samana’s, asceten die zichzelf willen leegmaken van elk verlangen. Hun streven past in de leer van Boeddha. Maar Siddhartha wil geen leer, geen leraar, autoriteit of catechismus. Hij wil op eigen kracht verder komen. Uiteindelijk leert hij de wereld en zichzelf te begrijpen, gecoacht – in hedendaagse terminologie – door de veerman Vasudeva (Zul Vellani).
De verfilming van Conrad Rooks heeft een mooi traag tempo dat past bij het boek. Schijnbaar zonder enige moeite heeft Rooks in Noord-India omgevingen kunnen vinden zonder tekens van de moderne tijd. Wat valt verder op aan de film? De Boeddha komt net als Jezus in sommige oude films niet met zijn gezicht in beeld – de kijker kan een eigen beeld van hem blijven houden. De naaktscène met Siddhartha (Shashi Kapoor) en Kamala (Simi Garewal) was in India in 1972 controversieel; hier en nu kan men deze scène alleen maar als zeer gestileerd en weinig erotisch duiden. Interessanter dan het bloot zijn de prachtige sieraden op het hoofd en de bovenarmen van Kamala. Het acteren is helaas schematisch, ook doordat veel gesproken teksten rechtstreeks zijn overgenomen uit het boek, en dit is meer een ideeënroman dan een verhaal over mensen van vlees en bloed.
Roberto Tjin
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 7 maart 1974