Solo, de wet van de favela (1994)

Regie: Jos de Putter | 54 minuten | documentaire

‘Solo, de wet van de favela’ vertelt niet meer en niet minder dan het vertellen moet. Geen mooifilmerij, geen overbodige opschmuck, geen overdaad aan leed en verhalen. De beelden spreken vaak voor zich: op een rustige ochtend gaan de jongens vissen met een kennis, die hen wil interesseren in de (kleinschalige!) visserij, als daar ineens een lijk aan komt drijven, zwaar verminkt met kogelgaten en wat al niet meer.

Hier wordt door de kinderen niet veel over gesproken. Het verhaal wordt thuis één keer verteld en daarna moet er gezwegen worden. Dat is de ongeschreven ‘Wet van Favela’, zwijgen om te overleven, vergelijkbaar met de Omerta uit de Cosa Nostra. Als een van de jongens later om iets kleins helemaal van streek raakt, weten wij natuurlijk waarom.

En ineens spoken er andere gedachten door het hoofd: was het voor een westerling niet heel moeilijk om ongeschonden te bewegen in dergelijke contreien? Hoe heeft de Putter dit zonder kleerscheuren kunnen doen, hoe heeft hij het vertrouwen gewonnen en hoe heeft hij uit een grabbelton van voetbaltalent uitgerekend twee jongens weten te vinden die tijdens de documentaire gescout worden door iemand van een professionele club? Hoe het antwoord op deze vragen ook luidt, de bewondering voor het resultaat vloeit vooral voort uit deze gegevens.

Want verder is het verhaal niet extreem boeiend, persoonlijk, maar wel erg simpel. Twee jongens zijn vrienden, wonen in een achterbuurt ergens in een grote stad in Brazilië en hun vriendschap wordt op de proef gesteld door de kansen die beide krijgen, maar die voor de een duidelijk belangrijker zijn dan voor de ander, die meer waarde hecht aan de vriendschap dan aan zijn ambities. Het einde is dan ook even eenvoudig en begrijpelijk als ietwat voorspelbaar. Resten nog de sobere vertelstijl, met lange sfeershots die ons een kijkje in de keuken van de achtergestelden van deze aarde werpen. Solo en de Wet van Favela zijn twee begrippen die op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken lijken te hebben, behalve dit: het leven in de krottenwijken gaat maar over één ding: overleven.

Jos de Putter won in 1994 de Joris Ivens Award met deze eenvoudige, ietwat korte, maar ook boeiende documentaire.

Arjen Dijkstra