Somnambuul – Somnambulance (2003)

Regie: Sulev Keedus | 121 minuten | drama | Acteurs: Katariina Lauk, Evald Aavik, Ivo Uukkivi, Jan Uuspõld

De tweede speelfilm van de Estlandse regisseur Sulev Keedus, ‘Somnambuul’, heeft hetzelfde decor als zijn debuut ‘Georgica’ uit 1998. Een onbestemd eiland in de Oostzee, waar de wind en het water vrij spel hebben en de tijd geen vat heeft op de gebeurtenissen. Ergens woedt een oorlog die op de achtergrond zijn eigen dreigende bijrol speelt.

Eetla is een meisje dat wil ontsnappen aan het meedogenloze stuk land waar haar oude vader vuurtorenwachter is. Ze wil ontsnappen aan de mensen die haar bedreigen of willen verkrachten. Aan de onverschilligheid en het onbegrip van haar vader. Aan haar eigen waanzin. De grens tussen haar dromen en de realiteit is onduidelijk. Zoals de titel al doet vermoeden, gaat de film over iemand die lijkt te slaapwandelen, tussen slapen en waken in.

Wel meer aspecten van deze film zijn ambigu. Het decor schippert tussen land en water, Eetla is mooi en afstotelijk tegelijk. Dubbelzinnig is ook haar houding ten opzichte van seks. Ze is voortdurend bang om verkracht te worden. Ze ontvlucht keer op keer de seksuele agressie die ze in iedere man denkt te zien. Daarnaast lijkt ze ook te hunkeren naar seks, misschien zelfs naar verkrachting. Ze geeft haar lichaam aan een jonge arts, waar ze een dubieuze relatie mee begint.

‘Somnambuul’ is wel eens dierlijke film genoemd over een primitief meisje. Wie beter kijkt ziet dat haar hallucinaties alleen kunnen zijn ontsproten aan zoiets fijnbesnaards als de menselijke ziel. Eetla praat veel over haar moeder die aan dezelfde ziekte heeft gelden. De moeder is gevlucht, want ze hield van de zon, wilde Zuid-Europese steden zien en rode wijn drinken.

Hoewel Eetla een fijnzinnig meisje is, lijken haar soms triviale gesprekken op die van een oude, mopperende en boerse vrouw. Maar zonder van gezichtsuitdrukking te veranderen, buigt ze die trivialiteiten om naar verhalen over dieren met vissenkoppen die haar bij haar dijen nemen. Ze droomt, op een andere manier dan haar moeder, maar toch, ze droomt.

‘Somnambuul’ is een film over een bizar meisje in een bizarre omgeving. De film is dodelijk saai. Maar dat versterkt het zware gevoel, de verveling van de hoofdpersonages. Ze hebben het elke dag koud, en ze eten elke dag vis. Dodelijke verveling en ontberingen. Geen enkele vrije geest is daar tegen opgewassen. Ook Eetla niet.

‘Somnambuul’ is een fatalistische, gruwelijke vertelling. Hallucinerend en onbestemd, maar ook poëtisch en dubbelzinnig. En daarom een afschuwelijk mooie film.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 4