The Outlaw Josey Wales (1976)

Regie: Clint Eastwood | 135 minuten | drama, western | Acteurs: Clint Eastwood, Chief Dan George, Sondra Locke, Bill McKinney, John Vernon, Paula Trueman, Sam Bottoms, Geraldine Keams, Woodrow Parfrey, Joyce Jameson, Sheb Wooley, Royal Dano, Matt Clark, John Verros, Will Sampson, William OConnell, John Quade, Frank Schofield, Len Lesser, John Russell, Charles Tyner, Bruce M. Fischer, John Mitchum, Madeline Taylor Holmes, Cissy Wellman

Ongewoon en aangenaam is de omschrijving van de door Clint Eastwood geregisseerde western ‘The Outlaw Josey Wales’. De film treedt buiten de geëffende paden van het genre, zonder experimenteel te zijn. Hoewel het verhaal met 135 minuten aan de lange kant is, is de film het kijken meer dan waard.

De vogelvrije Josey Wales (Clint Eastwood) rijdt in een illustratieve scène een stadje binnen, geflankeerd door twee Indianen: de ene een oude man, de andere een jonge vrouw. Voorwaar geen standaard vrienden van een westernheld. De Indianen spelen echter een nadrukkelijke hoofdrol in ‘Josey’. Ze voldoen niet aan clichés, maar logenstraffen de vooroordelen. Deze roodhuiden zijn, voor de verandering, “normale” mensen met dezelfde eigenaardigheden als ieder ander mens.

Naast de Indianen wijkt de held van het verhaal af van het gangbare. Door een afschuwelijke gebeurtenis verwordt Eastwood tot een bittere man, die even respectloos handelt als de premiejagers die op hem jagen. Overal waar hij gaat, spuugt hij pruimtabak achteloos op de grond, waarmee hij afkeer van zijn opponenten toont én bewust sporen achterlaat voor iedereen die de prijs op zijn hoofd wil incasseren. Josey is een fatalist, die de dood als het ware uitnodigt.

De vrolijke noot komt van de oude Indiaan Chief Dan George. Hij is door zijn ouderdom over zijn hoogtepunt heen en heeft er zichtbaar moeite mee. Eastwood houdt van de wijsheid en levenslessen van de veteraan. Bij tijd en wijlen acteert Chief Dan George als een amateur, maar je krijgt sympathie door zijn natuurlijke persoonlijkheid en ondeugende streken. Zo neemt Eastwood in een grappige scène een kijkje in de slaapzak van de jonge Indiaanse die hem vergezelt naar Texas. Vol verbazing ontdekt hij dat de mooie vrouw niet alleen is, maar gezelschap heeft van een breed lachende Chief Dan George!

Eastwood’s personage ontwikkelt zich op voortreffelijke wijze. Hij transformeert van een kille figuur in een onrechtbestrijder voor wie iedereen gelijk is: blank, Indiaan, man of vrouw. Gedurende de gehele film is Eastwood achterdochtig jegens eenieder die kwaad wil, terwijl hij de door de blanke verketterde Indianen instinctief vertrouwt. Hij houdt van hun vreedzame en waardige aard. Daarnaast zit hij in hetzelfde schuitje als de roodhuiden: beiden worden opgejaagd.

Clint Eastwood’s regie getuigt van vakmanschap. Hij werkte dan ook met grootheden, zoals Sergio Leone en Don Siegel. Vooral de werkwijze van laatstgenoemde, waarmee Eastwood onder andere ‘Dirty Harry’ (1971) maakte, is terug te zien in ‘Josey’. Siegel’s films zijn, in de regel, natuurlijk en rauw van aard. ‘Josey’ is dan ook grimmiger en minder gestileerd dan veel andere westerns. Bovendien maakt de kenmerkende “tongue in cheek”-humor van spaghettiwesterns plaats voor realiteitszin en cynisme.

Uiteindelijk is ‘The Outlaw Josey Wales’ een uitstekende western, die anders durft te zijn. De Indianen zijn eens niet de wildemannen van het verhaal en de hoofdrolspeler is geen stripheld die wars is van persoonlijke tegenslag. Een aantal bekende gezichten uit latere Eastwood-films passeert de revue, waaronder Sondra Locke. Knappe film, mooie plaatjes van het diepe zuiden van Amerika, maar wel wat te lang.

Robbert Bitter

Waardering: 4

Bioscooprelease: 9 september 1976