Waiting for Giraffes (2016)

Regie: Marco De Stefanis | 84 minuten | documentaire

In ‘Waiting for Giraffes’ volgen we dierenarts Sami Khader, de eigenaar van de Qalqilya Zoo. Het is de enige dierentuin op Palestijns grondgebied, een gegeven dat van het runnen van het parkje geen sinecure maakt. Toen in 2001 de Tweede Intifada (een gewapende opstand van de Arabische bevolking tegen Israël) ontbrandde, werd ook de Qalqilya Zoo onder vuur genomen door Israëlische troepen. Het wapengekletter kwam de plaatselijke giraffe duur te staan: het door de geweerschoten en explosies in blinde paniek verkerende dier rende tegen een pilaar aan en overleed. Dat is althans het meest gehoorde en waarschijnlijkste (maar niet het enige) verhaal dat de ronde doet over het overlijden van het statige dier.

Als we Sami herinneringen zien ophalen aan die tijd en hem horen verhalen over de deplorabele staat waarin de dierentuin destijds verkeerde, zien we tegelijkertijd dat er zo’n vijftien jaar na dato bitter weinig veranderd is. De kooien zijn nog steeds oud en krap, wat ertoe leidt dat dieren in de verste verte niet in staat zijn om natuurlijk gedrag te etaleren. Dat ziet Sami ook wel. Vandaar dat hij zijn hele ziel en zaligheid in de strijd werpt om de Qalqilya Zoo richting het pad van de modernisering te dirigeren. We volgen de Palestijnse dierenarts in een beslissende periode: een inspectie onder leiding van de Nederlander Marjo Hoedemaker en afgevaardigden van de veel modernere dierentuin van Jeruzalem moet beslissen of de Qalqilya Zoo zich bij EAZA (het samenwerkingsverband van Europese dierentuinen) mag aansluiten. Mocht dat lukken, dan komt ook de hartenwens van Sami en veel bezoekers weer in beeld: giraffen in de enige dierentuin van Palestina.

Regisseur Marco de Stefanis brengt echter op even subtiele als confronterende wijze in beeld dat er heel wat politiek-bureaucratische beren op de weg liggen. De dierentuin ligt grotendeels in de zogenoemde C-zone, wat betekent dat voor iedere verandering toestemming nodig is van de Israëlische autoriteiten en het Palestijnse bestuur, dat weer in een strijd verwikkeld is met Hamas. Een bezoekje van Sami en een paar dierenverzorgers aan de dierentuin in Jeruzalem laat zien hoe de verhoudingen liggen: nauwelijks mogelijkheden bij de één, een moderne, aan alle welzijnseisen beantwoordende dierentuin bij de ander. Nog stuitender is het moment waarop Sami beelden te zien krijgt uit Kopenhagen. Daar wordt namelijk een gezonde giraffe gedood en opgevoerd aan de leeuwen. De reden: de Scandinavische dierentuin wil het risico op inteelt voorkomen.

‘Waiting for Giraffes’ is dan ook niet alleen het verhaal van een noodlijdende dierentuin die wordt gerund door mensen die vooral blijven steken in goede bedoelingen, het is ook een slimme allegorie op het Israëlisch-Palestijnse conflict. Net als de dierentuindieren zijn ook de Palestijnse bewoners van de Westoever verre van vrij. Ze zitten opgesloten in hun ommuurde wereldje. Alleen Israël bepaalt wanneer en onder welke voorwaarden ze hun woongebied mogen verlaten. Wat dat betreft is de discussie rondom het bouwen van een zeeaquarium in Qalqilya Zoo even treffend als pijnlijk; de dierentuin wil het aquarium bouwen zodat kinderen in Qalqilya, dat slechts dertig kilometer van de Israëlische kust ligt maar waar Palestijnen niet zomaar naar toe kunnen, toch iets van het leven in zee kunnen zien. Het in de film uitgesproken verlangen naar een giraffe kan ook gezien worden als een metafoor voor het Palestijnse verlangen naar vrijheid. Erg dik legt De Stefanis die boodschap er trouwens niet op. Hij klinkt vooral tussen de regels door en zal vooral opgemerkt worden door de goede verstaander.

Wat een beetje onderbelicht blijft, is de rol die de dierentuin inneemt in de gemeenschap. Is het een belangrijk oord van ontspanning waar de mensen even kunnen ontsnappen aan de problemen van alledag? Of laat het park het gros van de bevolking grotendeels koud? Er passeren wel wat gesprekken en korte interviews met buurtbewoners de revue, maar die zijn te fragmentarisch om echt iets te kunnen zeggen over de diepere relatie tussen de dierentuin en de locals. Hoewel Sami Khader door zijn tomeloze inzet wel het een en ander bereikt voor de Qalqilya Zoo, stemt de film als geheel niet vrolijk. Wat overheerst is toch het beeld van een verscheurd gebied, waarin politieke verzoening nog ver weg is. En dat is jammer, zeker als je ziet dat de Palestijnse medewerkers van de Qalqilya Zoo en hun Israëlische collega’s uit Jeruzalem wel de dialoog aangaan en vooral vriendschappelijk en respectvol met elkaar omgaan.

Frank Heinen

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 13 april 2017
On demand release (via Picl): 13 april 2017