Ace in the Hole (1951)

Regie: Billy Wilder | 111 minuten | drama | Acteurs: Kirk Douglas, Jan Sterling, Robert Arthur, Porter Hall, Frank Cady, Richard Benedict, Ray Teal, Lewis Martin, John Berkes, Frances Dominguez, Gene Evans, Frank Jaquet, Harry Harvey, Bob Bumpas, Geraldine Hall, Richard Gaines

Fake news mag dan een term van de eenentwintigste eeuw zijn, onlosmakelijk verbonden met social media; al lang voordat Facebook en Twitter wisten de (traditionele) media de publieke opinie te manipuleren. Eén van de eerste bekende voorbeelden is de zaak rond W. Floyd Collins, die in 1925 na een aardverschuiving vast kwam te zitten in een grot in de Amerikaanse staat Kentucky. Een plaatselijke krant, The Courier-Journal, dook er bovenop en stuurde razende reporter William Burke Miller naar de Sand Cave. Millers baanbrekende verslaggeving maakte van de tragische gebeurtenis een nationale happening en leverde de journalist de prestigieuze Pulitzer Prize op. De arme Collins werd echter niet op tijd gered. In 1949 overkwam de pas driejarige Kathy Fiscus uit San Marino, Californië iets soortgelijks. Zij viel in een verlaten put en terwijl er een grootse reddingsactie op touw gezet werd, kwamen duizenden mensen vanuit het hele land kijken wat er gebeurde. Ook Kathy overleefde de rampspoed niet. Deze twee waargebeurde tragedies vormden de inspiratiebron voor Billy Wilders film ‘Ace in the Hole’ uit 1951. De naam van Floyd Collins wordt zelfs letterlijk genoemd in de film, als voorbeeld van een slachtoffer die vast komt te zitten en vervolgens een mediasensatie wordt. ‘Ace in the Hole’ is de eerste film die Wilder schreef, regisseerde én produceerde (na de breuk met zijn trouwe compagnon Charles Brackett). De film scoorde matig aan de box office en ook de critici waren niet allemaal positief; iets wat Wilder niet gewend was. Later kreeg ‘Ace in the Hole’ eerherstel en inmiddels staat de film te boek als een echte Wilder-klassieker.

De hoofdrol wordt gespeeld door Kirk Douglas als Charlie ‘Chuck’ Tatum, een ambitieuze maar egocentrische journalist wiens carrière door zijn eigen toedoen in het slop is geraakt. Ooit schreef hij voor de grote, invloedrijke kranten in steden als New York, Washington en Boston, maar zijn hevige drankgebruik, leugens en ontrouw met de echtgenote van zijn werkgever hebben hem ertoe gedwongen met minder genoegen te nemen. Nu is Chuck in New Mexico aanbeland, en neemt hij noodgedwongen een baantje aan bij de nietszeggende krant The Albuquerque Sun-Bulletin. Hoewel hij zich te goed voelt voor de baan – en dat ook niet onder stoelen of banken steekt – blijft hij toch een jaar plakken. Hij blijft zelfs van de drank af. Dan wordt hij, tegen zijn zin, met de jonge fotograaf Herbie Cook (Robert Arthur) op pad gestuurd om over de ratelslangenjacht te schrijven. Onderweg krijgt Chuck echter een veel beter verhaal in de schoot geworpen: een man, Leo Minosa (Richard Benedict), is tijdens het opgraven van historische Indiaanse objecten, vast komen te zitten in een grot. Een reddingsactie wordt op touw gezet, maar Chuck – die al droomt van zijn eigen Pulitzer Prize – besluit de operatie te manipuleren. Zo zorgt hij ervoor dat de corrupte sheriff (Ray Teal) de betrokken ingenieur (Frank Jacquet) van bovenaf begint te drillen, terwijl dat helemaal niet nodig en bijzonder tijdrovend is. Zo kan hij dagenlang verhalen blijven publiceren over het arme slachtoffer en zijn verhalen verkopen aan de hoogste bieder. Ook dwingt hij af dat hij de enige journalist is die direct toegang heeft tot Minosa. Terwijl de ramptoeristen vanuit het hele land toestromen en het dorpje letterlijk verandert in een mediacircus, weigert Leo’s vrouw Lorraine (Jan Sterling) zich te schikken in de rol van wanhopige echtgenote, maar spint wel garen bij de massaal toestromende toeristen.

Hoewel ‘Ace in the Hole’ bijna zeventig jaar oud is, is het thema verrassend actueel. De macht van de media, de massale gekte die kan worden aangewakkerd door een bericht in de krant en de onbedwingbare hang naar sensatie, human interest en dramatiek; het is van alle tijden. Merkwaardig genoeg sprak Wilders film indertijd weinig mensen aan. Wilder had een indrukwekkende reputatie opgebouwd met klassiekers als ‘Double Indemnity’ (1944), ‘The Lost Weekend’ (1945) en ‘Sunset Boulevard’ (1950), maar ‘Ace in the Hole’ vond men blijkbaar te cynisch en voor de personages kon men weinig sympathie opbrengen. Het klopt inderdaad dat de karakters, op het tragische slachtoffer Leo Minosa na, nogal gewetenloos door het leven gaan; allemaal zijn ze uit op eigen gewin. Tatum wil erkenning en succes, Lorraine wil vrijheid en geld, de sheriff wil herkozen worden, de krantenbazen willen de concurrentie de loef afsteken en de verkoop van hun medium tot grote hoogten zien stijgen en de massa wil zijn zucht naar sensatie bevredigd zien worden. En dat gebeurt allemaal over de rug van die arme Minosa. Hoewel, als je heel cynisch in het leven staat, zou je kunnen zeggen dat hij met zijn tengels van de kunstschatten van de indianen had moeten afblijven en dat het zijn verdiende loon is dat hij is komen vast te zitten. Zo blijven er wel heel weinig personages over waarmee we kunnen meeleven. Wilder was met deze film – die bestempeld wordt als film noir, maar geen traditionele weergave is van dat genre – zijn tijd (zoals wel vaker) ver vooruit. Want hoe bitter en wrang het allemaal ook is, de mens is van nature nu eenmaal egocentrisch. Maar we vinden het lastig en confronterend als we een spiegel worden voorgehouden, want dat is wat Wilder hier doet.

Kirk Douglas steelt de show als de meedogenloze Chuck Tatum, die letterlijk over lijken gaat voor een scoop en er niet voor terugdeinst mensen naar zijn hand te zetten om er zelf beter van te worden. Met zijn krachtige aanwezigheid en messcherpe oneliners deelt hij aan de lopende band venijnige steken uit. Jan Sterling als al even harde Lorraine Minosa doet overigens niet voor hem onder; de dialogen tussen de twee hoofdrolspelers zijn om van te smullen (‘I met a lot of hard-boiled eggs in my life, but you – you’re twenty minutes!’). Richard Benedict heeft een ondankbare rol als gedoemd slachtoffer, maar maakt er het meeste van en ook Arthur, Teal en Porter Hall als Tatums hoofdredacteur bij The Albuquerque Sun-Times komen uitstekend voor de dag. Het stijlvolle en bij vlagen hoogstaande camerawerk draagt eveneens bij aan de bijzonder prettige kijkervaring. ‘Ace in the Hole’ is een jarenlang ondergewaardeerde topfilm van de briljante filmauteur Billy Wilder, die het publiek in 1951 al kritisch liet kijken naar zijn eigen kuddegedrag en de groeiende invloed van de (massa)media. Een profetisch hoogstandje!

Patricia Smagge

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 5 juli 2018 (re-release)