Atlantis (2019)
Regie: Valentyn Vasyanovych | 106 minuten | drama, science fiction | Acteurs: Andriy Rymaruk, Liudmyla Bileka, Vasyl Antoniak, Aykhan Hajibayli
De wereld is soms een koud en eenzaam oord. Zeker voor wie over een platgebombardeerde stad vliegt en niets anders ziet dan puin, viezigheid, stilgevallen fabrieken en onbewoonbare huizen. Maar wie van bovenaf een opname zou maken met een warmtemeter, zou tussen al die ellende steeds weer rood oplichtende omtrekken zien. Dat zijn wij, warmbloedige mensen, schuilend bij elkaar.
Dit is wat je het meest bijblijft van de Oekraïense speelfilm ‘Atlantis’. Hierin maken we kennis met Sergiy, een getraumatiseerde oud-soldaat. Na het einde van de Russisch-Oekraïense oorlog vindt hij een baan als arbeider in een staalfabriek in de kapotgeschoten stad Marioepol. Wanneer de fabriek gaat sluiten gaat Sergiy verder als chauffeur, waarbij hij zijn vrije uren besteedt als vrijwilliger bij de Zwarte Tulp. Deze organisatie graaft lijken op uit oorlogsgebied, en bezorgt hen terug aan de familie of aan een net graf. En daar ontmoet hij de archeologe Katya.
‘Atlantis’ is een film zoals je ze vaker ziet bij arthousefilms uit de voormalige Sovjet-Unie. We zien een maatschappij waaruit alle levensvreugde is verbannen en waar trauma’s worden weggedronken, neergeslagen of naar een tijdelijke extase gevreeën. Dit alles speelt zich ook nog eens af op een extreem desolate plek: het gebied rond het Oekraïense Marioepol, met zijn kapotgeschoten huizen, onttakelde fabrieken, bagger, plassen en bijna voelbare kou. Stop daar wat getraumatiseerde mensen bij en je gaat zelf ook naar wat wodka verlangen.
Dat dit niet gebeurt komt door de warmte die de liefdesgeschiedenis ons schenkt. Maar meer nog door de oogverblindende visuals. Het is een mirakel hoe regisseur, scenarist en DoP Valentyn Vasyanovych zo veel lelijkheid in zo veel wonderschone beelden vangt. Meestal kijken we naar stilstaande tableaus waarin plotseling iets onverwachts gebeurt. Een shovel die een voetbaltruc uithaalt met een rubberen band. Een monochroom grijs landschap waar plots een fabrieksvat zijn vlammende inhoud overheen giet. De nietige schim van Sergiy tegenover de machtige, walmende fabriek.
Hoe bepalend die visuals zijn merk je pas in het laatste half uur, wanneer ze net iets minder opvallend worden. Dan vervelen we ons bij een veel te lange seksscène en kijken we wezenloos toe wanneer stoffelijke resten worden geanalyseerd. Pas dan besef je dat de kracht van deze film louter schuilt in schoonheid en troost. Wat nog altijd ruim voldoende is.
Henny Wouters
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 17 september 2020