Route Irish (2010)
Regie: Ken Loach | 109 minuten | drama | Acteurs: Mark Womack, Andrea Lowe, John Bishop, Trevor Williams, Stephen Lord, Gary Cargill, Talib Hamafraj, Najwa Nimri, Tony Schumacher
Liverpool, 2007. In een verduisterde kerk wrikt Fergus (Mark Womack) de kist open waarin Frankie ligt opgebaard. Zien is beseffen. Boezemvrienden waren het, sinds hun jongensjaren. Frankie (John Bishop) is aan zijn einde gekomen in Irak, op ‘Route Irish’, de weg die de internationale luchthaven van Bagdad verbindt met de beveiligde Groene Zone in het centrum van de stad. Het is, vertellen Frankies bazen aan diens familie, ‘de gevaarlijkste weg ter wereld’. Frankie was, kortom, op het verkeerde moment, op de verkeerde plaats. Maar Fergus accepteert dat niet zomaar als verklaring voor Frankies dood. Deels door schuldgevoel: hij had Frankie overgehaald om met hem mee te gaan naar Irak. In dienst van een paramilitair bedrijf konden ze er als zwaarbewapende ‘beveiligers’ tienduizend pond per maand verdienen. Voor dergelijke bedrijven was (en is) oorlog niet meer dan een verdienmodel.
‘Route Irish’ ontpopt zich al snel na het begin tot een quasi-detective waarin via laptops, filmpjes en mobieltjes aangedragen puzzelstukjes een duidelijk gestructureerde weg wijzen naar het einde. Een voorspelbaar eind, gedreven door de wraakgevoelens van Fergus. En door frustratie over de kille aard van een werkelijkheid die wordt gedomineerd door de onmenselijke grootheidswaanzin van CEO’s, die elke modderplas op hun weg denken te kunnen toedekken met een tapijtje van bankbiljetten. Het is vooral de frustratie van de makers van de film, met name regisseur Ken Loach en scenarioschrijver Paul Laverty. ‘Route Irish’ toont aan dat hun frustratie – hoe gerechtvaardigd ook – geen al te beste raadgever is. Omdat ze zich hier hoofdschuddend en stampvoetend plaatst tussen film en kijker. Diverse malen worden we getrakteerd op schokkerige beelden gemaakt direct na aanslagen: panikerende menigten, huilende moeders, vaders die een kind uit het puin wegdragen. Wat kunnen we daar nog méér bij voelen, na al die keren dat we ze in het journaal voorbij zagen komen? Van Fergus maakt diezelfde frustratie een razende marionet, een wraakengel wiens zwarte geweten alle levenslust wegdrukt. (Van het bloedgeld dat hij in Irak verdiende, kocht hij een strak appartement met uitzicht op de Mersey-rivier, maar zijn bed is een legergroene stretcher, zijn nachtkastje een legerkoffer.)
Mark Womack zet oud-commando Fergus neer als een onopvallende man met een onopvallend testosterongehalte. Een man op zoek naar zijn aandeel in deze wereld, net als iedereen. Met een slok teveel op wordt-ie een agressieve blaaskaak. Maar ook dat zal in Liverpool geen verbazing wekken. Op zoek naar de waarheid achter Frankies dood wordt hij een vastbesloten klootzak. In zijn contact met Franks vriendin Rachel (Andrea Lowe) zwalkt Fergus tussen gezwollen masochisme (“Sla me!”, “Stomp me!”) en onbenaderbaar verdriet (twee handen, gescheiden door glas…). Dan liever de pub-scène waarin Fergus aan Rachel vertelt hoe marteling geen marteling is, zolang er geen bloed vloeit. Waarna hij vraagt of ze nog een biertje wil. ‘Route Irish’ gedijt sowieso beter in pubs en achterafkeukentjes, waar ruziënde maten zoeken naar de juiste woorden, dan achter een computer, waar Irakese muzikant Harim (Talib Rasool) Fergus, en de kijker, eens stevig de les leest omdat het script daarom vraagt.
De thrillerelementen van ‘Route Irish’ worden te schematisch ingezet om veel suspense op te leveren. Ieder dobbertje dat Fergus uitgooit, heeft het verwachte effect. Als verkenning van de werkelijkheid, als reactie op onrecht en de nietsontziende handelswijze van de mensen die het voor het zeggen hebben, is de film te veel een wijzende vinger die de persoonlijke ruimte van de kijker binnendringt. Daar mag nog zoveel waarheid achter zitten – de weerstand blijft. Wat uiteindelijk nog het beste beklijft is het verlangen van Fergus om ongedaan te maken wat door een man als hij niet ongedaan gemaakt kán worden.
Martijn Laman
Waardering: 3
Bioscooprelease: 16 juni 2011
DVD-release: 14 november 2011