Precious Life – Haim Yekarim (2010)
Regie: Shlomi Eldar | 90 minuten | documentaire
Dat de werkelijkheid vaak vreemder is dan fictie, bewijzen elk jaar weer vele documentaires van over de hele wereld. De onderwerpen die zich aandienen zouden in een fictiefilm niet meer geloofwaardig overkomen, zo ook in de Israëlische documentaire ‘Precious Life’ (‘Haim Yekarim’). Een stervend kind, het Israëlisch-Palestijnse conflict, een verscheurde Palestijnse moeder, een anonieme Joodse geldgever, het gewelddadige Gaza in 2009, bloedtransfusies dwars door grensposten heen: de film heeft het allemaal, en meer. Een ongewenst gevolg van documentaires die zulke ongelooflijke verhalen vertellen is soms dat ze de kijker kunnen overweldigen. Regisseur Eldar weet met zijn film gelukkig de juiste balans te vinden waardoor de hele film boeit, ontroert en nog lang door het hoofd blijft spoken.
De documentaire vangt aan met een korte reconstructie van Eldars carrière, niet om te pochen of de aandacht te trekken, maar wel om een genuanceerd beeld te geven van zijn achtergrond en duidelijk te maken dat hij beslagen ten ijs is gekomen. Eldars integriteit is net zoals bij de meeste documentairemakers een belangrijk aspect van de film, zeker omdat hij in de positie is gekomen dat hij als filmmaker zelf invloed heeft gehad op het verloop van het verhaal en behoorlijk emotioneel betrokken raakt. Deze spagaat is een interessant punt van discussie. Sommige filmmakers bepleiten de afstand die ze nemen, terwijl andere regisseurs ingrijpen waar mogelijk om een hoofdpersoon te kunnen helpen. Hoe het ook zij, Eldar is door zijn oproep op het journaal onlosmakelijk verbonden geraakt bij zijn onderwerp – een positie die hem dwingt voorzichtig te werk te gaan.
Nadat zijn oproep het journaal heeft gehaald, heeft een anonieme Joodse Israëli een bedrag van ruim 50 duizend dollar gedoneerd om de beenmergtransplantatie die nodig is te kunnen bekostigen. Eldar volgt het proces waarin een passende beenmergdonor wordt gezocht – wat onwaarschijnlijke scènes oplevert van een oom die in Gaza bloedmonsters afneemt bij de neefjes en nichtjes van moeder Raida en met een gekoelde tas vol bloedmonsters in een taxi de grens overkomt; of van het nichtje dat nog nooit Gaza is uit geweest en stomverbaasd is om op ‘planten’ rond te lopen – ze heeft nog nooit gras gezien. Eldar volgt ook de operatie en uiteindelijk het herstel van baby Mohammed. Vroeg in de film komt een nare gedachte naar boven drijven: is het al het gedoe wel waard als het kind dat gered wordt een leven tegemoet gaat in het ellendige Gaza en wellicht zelf op 18-jarige leeftijd met bomgordel een grenspost overgaat – of al eerder door Israëlische wapens geraakt wordt? Door het verloop van de film, de gevoelige en grappige dokter Somech en de hoopgevende gebeurtenissen ebben deze cynische ideeën langzaam weg. Maar dan, in een onbewaakt ogenblik, tijdens een religieus-politieke discussie tussen Eldar en moeder Raida, komt Raida ineens zelf met een soortgelijke gedachte. Ze beweert dat haar zoon op haar steun en toewijding kan rekenen als hij ooit in zijn latere leven als shahid (martelaar) om het leven zou komen. Eldar kan zijn oren niet geloven. “Het leven is bij ons niets waard’, zegt de moeder die al maanden in het ziekenhuis doorbrengt om dat van haar zoon te redden. De discussie neemt ongelooflijke trekken aan, Eldar raakt geïrriteerd door haar starre houding en Raida door zijn onbegrip. Eldar is boos en teleurgesteld en overweegt zelfs de film te stoppen maar besluit Raida en haar sympathieke echtgenoot voor de camera te confronteren met de harde woorden. Later begrijpen we door middel van de camera haar beweegredenen, voortkomend uit de pijnlijke spagaat waar zij door de hele affaire in terecht is gekomen. Thuis blijkt helemaal niet iedereen zo blij met haar verblijf in Israël en ze ontvangt zelfs dreigmails vanuit Gaza. Uiteindelijk concludeert zowel Raida als Eldar dat elk leven het waard is om gered te worden. Het punt waarop dat vergeten wordt, is precies het punt waarop Israëlische soldaten gifgas uitstorten boven Gaza en waarop jonge Palestijnen met bomgordel over de markt van Tel Aviv gaan lopen.
De hoofdpersonen dragen in al hun eerlijkheid, mededogen en menselijkheid de film grotendeels. Af en toe gaat filmmaker Eldar net over het randje door Raida in close-up te tonen wanneer tranen langs haar wangen lopen, en de al te dramatische muziek had hij ook achterwege kunnen laten. Maar dat is snel vergeten.
Ruby Sanders