Wanted (2008)

Regie: Timur Bekmambetov | 110 minuten | actie, misdaad, thriller | Acteurs: James McAvoy, Angelina Jolie, Morgan Freeman, Terence Stamp, Thomas Kretschmann, Common, Kristen Hager, Marc Waren, David OHara, Konstantin Khabensky, Dato Bakhtadze, Chris Pratt, Lorna Scott

Het is niet altijd een succes wanneer veelbelovende regisseurs buiten Amerika hun geluk in Hollywood gaan beproeven. Franse filmmakers David Moreau en Xavier Palud, die indruk maakten met de conventionele maar erg effectieve horrorfilm ‘Ils’ (‘Them’) konden recentelijk weinigen bekoren met hun remake van ‘The Eye’, van de Thaise Pang-broers. Deze broers leken vervolgens ook ineens hun creatieve talent te zijn verloren met hun matige Amerikaanse spookhuisfilm ‘The Messengers’. Anders gaat het met Timur Bekmambetov, de Russisch-Kazachstaanse regisseur van de vampierenfilms ‘Nochnoi Dozor’ (‘Night Watch’) en ‘Dnevnoy Dozor’ (‘Day Watch’). Zijn eerste Amerikaanse productie, ‘Wanted’, heeft flair, vaart, en overtuigingskracht. Zijn creativiteit en ongebreidelde verbeeldingskracht hebben niets of nauwelijks aan kracht ingeboet bij zijn (figuurlijke) oversteek naar Amerika. ‘Wanted’ is een heerlijke stripboekverfilming die soms behoorlijk meedogenloos is, maar zichzelf gelukkig niet al te serieus neemt en gewoon alle riemen los gooit voor een altijd boeiend actiespektakel. De eerste zomerblockbuster van 2008 is een feit.

Nieuwkomer in het actiegenre James McAvoy is overtuigend in deze rol en is iemand waarmee de kijker zich mee kan identificeren. Zelf vraagt de acteur zich echter af of hij wel in de wieg is gelegd voor dit soort rollen. “De veertien jaar oude jongen in mij was wild enthousiast over het doen van ‘Wanted’, maar eerlijk gezegd zie ik mijzelf niet zo snel weer een actiefilm doen.” En misschien is dit juist de reden dat McAvoy er zo geschikt voor is. Als toeschouwer geloof je zijn ontwikkeling. Je kunt je inleven in zijn hoedanigheid als doorsneeburger die gewoon van negen tot vijf zijn saaie baantje op kantoor vervult, met als gevolg dat wanneer hij halsoverkop in een andere, intimiderende wereld terechtkomt, de kijker met hem meeleeft en zich net zo onwennig en verbaast voelt als hij. Een beetje als Neo in ‘The Matrix’.

Het is ook ‘The Matrix’ waar ‘Wanted’ in zijn verhaal- en vormelementen veel van weg heeft. Ook hier blijkt een sulletje speciale krachten te hebben en wordt hij vanuit zijn kantoor weggeplukt door een organisatie die hem zal gaan rekruteren en klaarstomen om zijn ware potentieel te verwezenlijken. Ook hier is het een stoere babe die hem het eerst benadert. Geen Carrie-Anne Moss in een zwartlatex pakje maar Angelina Jolie in een sexy witte jurk en met een fancy pistool. Je kunt het slechter treffen. Nog meer dan in ‘The Matrix’ worden hier de traditionele genderrollen omgedraaid. McAvoy is nu de gillende “dame” in nood, terwijl Jolie de kick-ass superheldin is die hem uit de klauwen van de misdadigers moet zien te houden. Hoe kick-ass ze precies is wordt duidelijk in een auto-achtervolgingsscène waar de term “over-the-top” voor lijkt te zijn uitgevonden. (Tenminste, totdat de volgende excessieve, belachelijk onwaarschijnlijke scène zich aandient). Jolies Fox ligt al schietend op de motorkap terwijl McAvoys Wesley de auto rijdende probeert te houden, en de climax van de sequentie, waarbij een op zijn kant gebeukte vrachtwagen betrokken is, is zowel vindingrijk als hilarisch. Het is te zien dat Bekmambetov zijn film met een grote knipoog en veel lol regisseert. Hij moedigt de kijker op deze manier aan om zijn bak popcorn erbij te pakken en lekker onderuit te gaan zitten zonder veel na te denken. Laat het nadenken maar aan de critici over, die graag willen zeuren over zaken als verhaalopbouw, geloofwaardigheid, en ontwikkeling van de personages.

Als je de film wat nader bekijkt, wordt namelijk wel duidelijk dat het verhaal op zich niet heel veel nieuwe ideeën bevat. ‘The Matrix’ is al genoemd als gelijksoortige film. Hierin werd ook al onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten werelden en werd de manier waarop je waarachtig kunt leven onderstreept. En ook in die film werd Neo, net als Wesley in ‘Wanted’, als herboren wakker in een melkachtig bad, na eerst te zijn overweldigd met nieuwe ervaringen. Maar ‘Wanted’ heeft ook veel weg van ‘Fight Club’. Ook in die film moest de hoofdpersoon middels het ontvangen van rake klappen en ander direct persoonlijk geweld dichter bij zichzelf zien te komen. In ‘Wanted’ ziet McAvoy pas echt het licht wanneer hij eerst tot een bloedende pulp is geslagen, aan het einde van een rigoureuze “training”. En ook hier wordt er af en toe een voice-over ingezet om de gedachten van McAvoy te verwoorden. In ‘Wanted’ heeft hij alleen geen last van slapeloosheid maar van stress. De gelijkenis is niet meer toevallig wanneer in de voice-over in ‘Wanted’ zelfs terloops een IKEA-tafeltje wordt genoemd, net als Edward Norton dat deed in ‘Fight Club’. Hier werkt de voice-over helaas een stuk minder goed, maar gelukkig wordt deze slechts sporadisch, en vooral in het begin van de film, ingezet. Vervolgens zit er nog een snufje ‘Minority Report’ in ‘Wanted’ in de vorm van het voorspellende of almachtige weefgetouw dat via een hogere macht codes achterlaat in de weefsels, waaruit namen van criminelen of toekomstige criminelen zijn te ontcijferen, die gedood moeten worden. Op een gelijksoortige manier gaven in ‘Minority Report’ de inscripties in houten ballen aan wie er in de toekomst een misdaad zou begaan. En in beide films wordt dit systeem geacht onfeilbaar te zijn. En in beide gevallen zorgt deze gedachte voor complicaties.

Met andere woorden, als deze film tien tot vijftien jaar eerder zou zijn uitgekomen, zouden het verhaal en alle ideeën erin ongetwijfeld fris en prikkelend overkomen en indruk maken, terwijl dit nu door eerdergenoemde films minder het geval is. Niet dat dit meteen de film doet zinken. Geenszins. Het zorgt er alleen voor dat het allemaal wat minder overdonderend of verrassend is dan het (ooit) had kunnen zijn. Maar deze film valt, en in dit geval staat, bij de acteurs en de algehele uitwerking; die hier uitstekend zijn. Morgan Freeman tilt iedere film naar een hoger niveau, hoe pulpy of oppervlakkig het verhaal ook is. Hij is charismatisch als leider Sloan, die een speciaal plan voor de uitverkoren Wesley in petto heeft en geeft de film de benodigde statuur. Jolie doet haar pittige rol in ‘Mr. and Mrs. Smith’ dunnetjes over, maar nu met donkere oogschaduw en nog verder geavanceerde wapens en vechttechnieken. De grootste verrassing is uiteraard McAvoy, die al heeft laten zien goed uit de weg te kunnen met drama – met uitstekende vertolkingen in films als ‘Atonement’ en ‘The Last King of Scotland’ – maar die geen voor de hand liggende kandidaat is voor dit soort films. Maar hij slaagt met vlag en wimpel. Niet alleen overtuigt hij als actieheld, hij maakt zijn personage ook menselijk en injecteert een gezonde dosis sarcasme in zijn vertolking – soms te midden van harde vechtscènes – wat het geheel levendig houdt. Een mooie prestatie. Scarlett Johansson ging het bijvoorbeeld een stuk minder goed af toen zij als actiebabe moest verschijnen in ‘The Island’. ‘Wanted’ bevat verder geinige popreferenties – “Is ‘Fox’ een codenaam? Zoals ‘Maverick’ in Top Gun?” – , vette actie – waaronder een trein die op spectaculaire wijze en op een bijzondere locatie ontspoort – , leuke gimmicks – zoals kogels afschieten met een bocht, zodat je om tussenliggende objecten heen kunt schieten -, en zelfs nog leuke chemie tussen McAvoy en Jolie. Maar eigenlijk is dit niet zo gek, want ‘Wanted’ bevat als geheel gewoonweg erg veel chemie. Een aangename verrassing.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 11 september 2008