Women Are Heroes (2010)

Regie: JR | 85 minuten | documentaire

De Franse, liever anoniem blijvende, straatkunstenaar en fotograaf JR (zelf noemt hij zijn beroep ‘photograffeur’), voegt met zijn debuutfilm ‘Women Are Heroes’, dat in première ging in Cannes, een nieuw kopje toe aan zijn CV: regisseur. Dat zijn eersteling bovenal uitblinkt in het visuele, mag geen verrassing heten. De beelden die de kijker voorgeschoteld krijgt zijn vaak van een adembenemende schoonheid. Ondersteund door de feilloos gedoseerde, onder andere door Massive Attack geschreven score, is ‘Women Are Heroes’ een aantrekkelijke documentaire, die arthouseliefhebbers in het algemeen, en kunstminnaars in het bijzonder, aan zal spreken.

JRs film doet dienst als een soort verslag van zijn kunstproject waarin hij portretten met een 28 mm lens, dus van zeer dichtbij, schoot van vrouwen die hij interviewde. Deze vrouwen wonen in veelal miserabele omstandigheden in sloppenwijken door de hele wereld. Door het fotograferen van deze vrouwen – vaak laat hij ze gekke bekken trekken – en ze aan het woord te laten voor de camera, waarbij hij hen ook heel dicht op de huid zit, creëert hij een band tussen artiest en model. Dat heeft zijn weerslag op de kijker. Het wordt de kijker makkelijk gemaakt om door te dringen tot hun belevingswereld, zodat je niet anders kunt dan diep geraakt worden door de verhalen van deze sterke vrouwen die zoveel moeten ontberen en toch doorgaan met zorgen, vechten, hoop houden, leven…

Zo besloot de Cambodjaanse heldin Peng Phan na het einde van de Cambodjaanse oorlog zich in te zetten voor kinderen die wees geworden waren. Samen met haar echtgenoot zorgt zij voor het onderwijs en opvang van deze kinderen, in haar eigen huis. Nu de stad aan het moderniseren is, wordt het echtpaar, net als de overige buurtbewoners, met uitzetting bedreigt. De Indiase Shanti Mehrar maakt ook veel indruk: ondanks haar trieste verhaal blijft er een vrolijke glinstering in haar ogen zichtbaar en is zij met de brede lach op haar gezicht het toonbeeld van een trotse, positief ingestelde vrouw. De jonge weduwe Jecinta Achieng en de voortreffelijk Engels sprekende Catherine Mukulu wonen in het Keniaanse Kibera en doen eveneens moedig hun verhaal. Catherine laat weten dat ze graag wil dat haar kinderen een beter leven leiden dan zij tot nu toe heeft gedaan en legt de nadruk op het belang van goed onderwijs. Ook wil ze graag iets betekenen voor de maatschappij, maar vrouwen in Kibera kunnen nauwelijks een baan krijgen omdat ze moet opboksen tegen de vooroordelen die hun wijk met zich meebrengt.

Voor zijn kunstproject kiest JR de mooiste, of meest aansprekende foto’s uit en blaast deze tot immense proporties op. Hiermee illustreert hij dan weer een kale muur, bedekt hij alle (voorheen lekkende) daken in de vervallen krottenwijk in Kibera, of plakt hij deze op een trein of bus. Dit levert buitengewoon bijzondere shots op, die je moet zien om te geloven. Dat JR ook als filmmaker compromisloos te werk gaat, uit zich in het afwezig zijn van een duidelijke narratieve structuur en de uitleg van een voice-over. Ook de onvoorspelbare montage draagt daar aan bij. In het begin van ‘Women Are Heroes’, wanneer hij de wijk in Rio de Janeiro vastlegt, gebruikt de eigenzinnige artiest bijvoorbeeld veelvuldig de time-lapse techniek, later gebruikt hij juist lange shots om het effect te vergroten.

Wat nog meer dan de ontroerende verhalen en de krachtige cinematografie voor de documentaire pleit is dat JR niet alleen de vrouwen als onderwerp neemt, hij laat ook zien waar kinderen toe in staat zijn, door hen een camera of het woord te geven. En dan geen wegwerpcameraatje, maar een digitale Canon spiegelreflexcamera. Het gaat allemaal om mogelijkheden: geef een kind de kans zich te ontwikkelen en het maakt niet meer uit waar het vandaan komt. Het is een belangrijke boodschap. En het maakt ‘Women Are Heroes’, naast een heel fraaie, ook een belangrijke documentaire.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 3 maart 2011