Après mai (2012)
Regie: Olivier Assayas | 117 minuten | drama | Acteurs: Clément Métayer, Lola Créton, Felix Armand, Carole Combes, India Menuez, Hugo Conzelmann, Mathias Renou, Léa Rougeron, Martin Loizillon, André Marcon, Johnny Flynn, Dolores Chaplin, Laurent Ramacciotti, Philippe Paimblanc, Alain Gluckstein, Jean-François Ragot
Tegen het decor van de vroege jaren zeventig maken we in ‘Après mai’ kennis met de introverte en artistiek uitstekend onderlegde scholier Gilles. Hij leeft in een woelige tijd en omgeving waarin de roep om maatschappelijke verandering groot is en met name linkse actiegroepen van diverse pluimage in de studentenmilieus erg actief zijn. Zeker de anarchisten botsen door hun afkeer van gezag en luide roep om meer sociale en maatschappelijke gelijkheid geregeld met de autoriteiten. Hoewel Gilles vooral zijn geluk vindt in de teken-, film- en schilderkunst, leven zijn vrienden en vriendin helemaal voor de politiek. Ze houden zich onder meer actief bezig met het verspreiden van politieke pamfletten, het bestuderen van linkse literatuur en het bekladden van gebouwen met revolutionaire leuzen. Soms overschrijden de op politieke hervorming gebrande jeugdigen zelfs de grenzen van de wet, wat onder meer resulteert in de ernstige (maar grotendeels onbedoelde) verwonding van een bewaker. Door dit incident zijn de jongeren zelfs gedwongen om Frankrijk tijdelijk te verruilen voor Italië, waar ze onderdak vinden in een commune die vooral bestaat uit politiek gelijkgezinden in ballingschap.
Buiten een tijdsdocument dat een aardig beeld schetst van het leven in de linkse ondergrondse in het Frankrijk van de vroege jaren zeventig van de twintigste eeuw, is ‘Après mai’ vooral een visueel verslag van de zoektocht die tiener Gilles onderneemt om zijn ware identiteit te vinden. Hoewel hij zonder meer maatschappelijk geëngageerd is en weinig heeft met de burgerlijke wortels van zijn ouders (wat soms leidt tot flinke verbale botsingen met zijn vader), wordt hij constant heen en weer geslingerd tussen zijn eigen artistieke aspiraties en het politieke idealisme van zijn beste vrienden, toch de mensen met wie hij het grootste deel van de tijd optrekt. Gilles gelooft wel in de boodschap die wordt verkondigd door het anarchisme en bepaalde stromingen binnen het socialisme, maar heeft veel minder met de vaak enigszins militante manier waarop zijn collega-activisten hun agenda willen verwezenlijken. In een scène waarin hij aangeeft dat er bij de met veel bloedvergieten gepaard gaande Culturele Revolutie van Mao in China best wel wat kritische noten geplaatst mogen worden, blijkt uit de respons van enkele medestanders (‘je moet wel de juiste dingen blijven lezen jongen’) dat het door Gilles zo verfoeide dogmatisme ook in de eigen kringen soms onderhuids aanwezig is. Wat vooral opvalt is dat Gilles de gebeurtenissen in zijn omgeving veeleer ondergaat in plaats van er echt actief aan deel te nemen. Hij is vaak een observerende figurant in de door zijn vrienden opgevoerde hoogmis van rebellie, balorigheid en revolutionair elan. Die beleving verwoordt Gilles zelf treffend in een mooi citaat in het laatste deel van de film: “Ik leef in een fantasiewereld. En als de realiteit aanklopt, doe ik niet open.” De vaak dromerige soundtrack, met onder meer muziek van Air, Syd Barrett en Nick Drake, versterkt de sfeer van melancholie, tristesse en verwondering die de film sowieso al ademt.
Omdat ‘Après mai’ een film is die vooral leeft van de sfeer en de dialogen, is het wel een prent die soms nogal wat traag voortkabbelt, een opmerkelijk contrast met de bereidheid tot actie en de revolutionaire dadendrang die veel van de hoofdprotagonisten tentoonspreiden. Door de focus vooral op Gilles te leggen, kom je als kijker bovendien weinig te weten over de beweegredenen van de andere hoofdrolspelers om zo op te gaan in de anarchistische bewegingen waar ze hun levens aan wijden. Waarom zijn ze zo gebrand op maatschappelijke verandering? Waarom zijn de grotendeels uit burgerlijke milieus afkomstige jongeren zo begaan met het wel en wee van de arbeidersklasse? Dit zijn vragen die maar mondjesmaat beantwoord worden.
Desondanks is ‘Après mai’ een behoorlijk geslaagde hommage aan de tegencultuur van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, een film ook die een persoonlijk verhaal over jeugdige vervreemding en politieke agonie inbedt in een breder portret van een roerige tijd uit de rijke West-Europese geschiedenis.
Frank Heinen
Waardering: 3.5
DVD-release: 20 augustus 2013