Fantastic Beasts and Where to Find Them (2016)

Regie: David Yates | 132 minuten | avontuur, familie, fantasie | Acteurs: Eddie Redmayne, Alison Sudol, Katherine Waterston, Ezra Miller, Colin Farrell, Zoë Kravitz, Johnny Depp, Ron Perlman, Samantha Morton, Jon Voight, Dan Fogler, Carmen Ejogo, Christine Marzano, Lucie Pohl, Chloe de Burgh, Jenn Murray, Ronan Raftery, Jorge Leon Martinez, Kamil Lemieszewski, Lobna Futers, Kevin Guthrie

In 2001 schreef Harry Potter-schrijfster J.K. Rowling Fantastic Beasts and Where to Find Them als tussendoortje voor het goede doel. Het boekje beschreef in het kort enkele magische wezens uit het Potter-universum. Zoals het dan gaat in de wereld van blockbusters en kaskrakers behoort er ook van een dergelijk werkje een vijfdelige filmserie te worden gemaakt. Een losstaande film is dan niet afdoende. Geld moet er worden verdiend. En niet weinig ook.

Dat cynisme is niet helemaal terecht natuurlijk. De originele Harry Potter-films, op basis van de boeken van Rowling, zijn met kunde en enthousiasme gemaakt. Oorspronkelijk bedoeld voor een young adult-publiek, is de cyclus tot een wereldwijd fenomeen uitgegroeid. De kennis om van ‘Fantastic Beasts’ ook een succesvolle serie te maken is zonder meer aanwezig. Om de continuïteit van het universum te waarborgen heeft Rowling zelf de scenario’s rondom haar bestiarium geschreven. David Yates, eindverantwoordelijke van de laatste vier Potter-films, heeft zijn plek op de regiestoel weer ingenomen. Als bij aanvang van de film de muziek begint te spelen, is de herkenning compleet. We zijn terug.

Toch zijn er enkele verschillen met de originele cyclus die niet helemaal goed uitpakken. Het verhaal is in ‘Fantastic Beasts’ in het Amerika van de jaren twintig geplaatst, nog ver voordat Harry Potter geboren moet worden. De hoofdpersoon van dienst is hier de wat wereldvreemde Newt Scamander (Eddie Redmayne), de aanstaande schrijver van het handboek Fantastic Beasts and Where to Find Them. Scamander is net aangekomen in New York, met als enige bagage een geheimzinnige koffer. Die koffer wordt door een ongelukkig toeval verwisseld met die van de doodnormale Jacob Kowalski (Dan Fogler). Samen met een agente van het Amerikaanse ministerie van magie, de sympathieke Porpentina Goldstein (Katherine Waterston), probeert hij zijn eigendom terug te krijgen. Hopelijk voordat de nietsvermoedende Kowalski zijn koffer kan openen. En een keur aan buitengewone wezens kan loslaten op New York. Als de stad tegelijkertijd wordt bedreigd door een mysterieuze, onzichtbare kracht komt de verdenking al snel bij Scamander te liggen. En dan is ook de kwaadaardige tovenaar Grindelwald, een rivaal van de befaamde Albus Dumbledore, ontsnapt.

Het is een typisch introductieverhaal. Het vermoedelijke grote gevaar van deze nieuwe cyclus laat pas tegen het eind zijn ware gezicht zien. Tot die tijd moddert ‘Fantasic Beasts’ in een vrijblijvend tempo voort. Het is allemaal uiterst bevallig, maar de echte noodzaak lijkt te ontbreken. Dat komt mede door hoofdpersoon Scamander. Hier geen protagonist met een getroebleerd verleden. Of een uitverkorene die de wereld moet bevrijden van het kwaad. Scamander is simpelweg net op het verkeerde moment op de verkeerde plek. Daardoor beleeft hij zijn avonturen niet, maar overkomt hij ze. Dat de film geregeld schakelt naar andere personages en locaties toont aan dat Scamander deze eerste film niet meer dan een pion is van het inleidende verhaal. Daarbij komt dat het coming of age-gehalte van de Harry Potter-films hier node wordt gemist. De betrokkenheid blijft in ‘Fantastic Beasts’ op afstand.

Het zijn mankementen die verraden dat J.K. Rowling van oorsprong geen scenarioschrijfster is. Dat blijkt ook uit de typisch Amerikaanse Hollywood-conventies die in ‘Fantastic Beasts’ worden gehanteerd. De toevalligheid van de verwisselde koffer is er daar één van. Een dierentuinuitbraak getuigt ook niet van een verregaande originaliteit. De climax, inclusief onherkenbaar monsterlijk gedrocht, lijkt zo afkomstig uit een Marvel-productie. En dat allemaal om op vrij rechtlijnige wijze aan te tonen dat de mensheid zelf het gevaarlijkste wezen op Aarde is. De herkenbare, charmante Engelse signatuur ontbreekt als gevolg volkomen. Het is aan het tweede deel van de cyclus om de bewijzen dat de serie meer in zijn mars heeft. De filmgeschiedenis leert dat, net zo als bij de Harry Potter-reeks, ook ‘Fantastic Beasts’ met elke film alleen maar beter kan worden. En het cynisme rond geldklopperij ongerechtvaardigd is.

Wouter Los

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 16 november 2016
DVD-, blu-ray-, blu-ray 3D- en 4K UHD-release: 29 maart 2017