James and the Giant Peach (1996)
Regie: Henry Selick | 79 minuten | animatie, avontuur, familie, fantasie, musical | Acteurs: Paul Terry, Joanna Lumley, Miriam Margolyes, Pete Postlethwaite, J. Stephen Coyle, Steven Culp, Cirocco Dunlap, Michael Girardin, Tony Haney, Kathryn Howell, Jeff Mosley, Al Nalbandian, Emily Rosen, Mike Starr, Susan Turner-Cray, Mario Yedidia | Originele stemmencast: Simon Callow, Richard Dreyfuss, Jane Leeves, Susan Sarandon, David Thewlis
Henry Selick en Tim Burton zijn al jaren bevriend, maar het is goed voor te stellen dat de eerste af en toe niet kan nalaten te tandenknarsen als hij denkt aan zijn kameraad. Uit marketingoverwegingen werd Burtons naam voor ‘The Nightmare Before Christmas’ gezet, terwijl die slechts producent was, en Selick als regisseur de echte roem verdiende. Burton had naam gemaakt met ‘Batman’ en ‘Beetlejuice’, dus de zalen zouden volstromen als mensen de film met dit genie zouden associëren. Bij de dvd- en blu-ray release van ‘Nightmare’-opvolger ‘James and the Giant Peach’ haalt Disney weer hetzelfde geintje uit: “From the Creators of Tim Burton’s The Nightmare Before Christmas’ en ‘The acclaimed director of Alice in Wonderland’ zijn leuzen die de potentiële koper over de streep moeten trekken om deze charmante film aan te schaffen. Een beetje misleidend, want het is Selick die het hardst heeft gewerkt om deze laatste stop motion film die Disney (vooralsnog) uit heeft gebracht te verwezenlijken. Alsof de Oscarnominatie die deze visionaire filmmaker kreeg voor het prachtige ‘Coraline’ (geen Disney) niet het vermelden waard is…
Deze filmbewerking van Roald Dahls beroemde boek is grotendeels een genot om te zien, en dan met name het animatie gedeelte, dat het voornaamste deel van de film inneemt. ‘James and the Giant Peach’ begint namelijk als live action, maar zodra James in de perzik verdwijnt, wordt de kijker getrakteerd op Selicks geweldige stop motion animatietechniek. De karakters worden door Selick op vloeiende wijze tot leven gebracht en de details zijn indrukwekkend.
Het idyllische leventje van James wordt ruw verstoord als zijn liefhebbende ouders, vlak voor zij hun plannen om naar New York te verhuizen waar kunnen maken, opgeslokt worden door een gigantische neushoorn. Het arme weeskind wordt ondergebracht bij twee tantes, Spiker (Joanna Lumley) en Sponge (Miriam Margolyes). Vergeleken bij James had Harry Potter het maar goed bij de Dursleys, want alles wat je niet moet doen om geen last te krijgen met de kinderbescherming doen de afgrijselijke tantes dus wel. Als James na het redden van een spin een mysterieuze oude man ontmoet, die hem een papieren zak vol groene krokodillentongen aanbiedt, lijkt het tij te keren. Hiermee moet alles namelijk beter gaan, belooft de man (Peter Postlethwaite) maar James struikelt en laat de zak vallen. De krokodillentongen ontsnappen en kruipen de grond in, precies daar waar een grote perzikboom staat. De tantes zien het nog vóór James; er groeit een perzik aan de verder kale boom! Het stuk fruit neemt abnormale proporties aan en de tantes besluiten het wonder der natuur (terwijl het eigenlijk gewoon ordinaire magie is) tentoon te stellen en er zo aan te verdienen. Ondanks het onverbiddelijke verbod van de tantes om bij de perzik in de buurt te komen, gaat James er op een avond naar toe, en merkt dat hij naar binnen kan kruipen. Eenmaal binnen ontmoet hij een groepje insecten dat net als hij droomt van een betere plek om te wonen. Niet alleen de spin die James net gered heeft (al komt hij daar later pas achter), maar ook een sprinkhaan, duizendpoot, worm, lieveheersbeestje en glimwormpje, hebben hun intrek genomen in de ruimte, maar er is nog plek zat voor James. Als de perzik naar beneden rolt, komt het reuze ding in de biggest puddle of ‘m all terecht. De kans voor de perzikbewoners om naar New York te varen!
De plot is hier eigenlijk ondergeschikt aan de beelden. Het verhaal is namelijk niet eens zo bijzonder, maar volgt de klassieke sprookjes verhaallijn, hoewel wel met een surrealistische en macabere ondertoon. ‘James and the Giant Peach’ is geen film waarbij alles verklaard wordt en het heeft dus geen zin om vraagtekens te zetten bij bepaalde gebeurtenissen. Gewoon nemen zoals het komt en dan geniet je er het meest van. Jammer genoeg is niet elke scène even memorabel (zelfs de geanimeerde niet) en de kijker moet soms moeite doen om de aandacht er bij te houden. Ook is de muziek niet heel speciaal. Randy Newmans composities passen niet zo goed bij de film, staan soms zelfs haaks op de sfeer die de adembenemende beelden uitademen. De muzikale intermezzo’s zijn aardig om te horen, maar maken geen blijvende indruk. Vooral voor jonge kinderen kunnen de griezelige scènes teveel worden, de tantes zijn namelijk écht gemeen en de mechanische haai in de oceaan is ook behoorlijk angstaanjagend. Wat het meest beklijft is het vakmanschap waarmee de geanimeerde wereld tot leven wordt gebracht.
Het is jammer dat Roald Dahl niet meer leefde om het eindresultaat te zien (jarenlang wees hij verzoeken om zijn geliefde kinderboek te verfilmen resoluut af, maar van zijn weduwe mocht het). Het zou überhaupt erg interessant zijn om te zien wat Selick en Dahl samen zouden maken als zij een artistiek huwelijk hadden gevormd, want beiden hebben zij blijk gegeven van een unieke kijk op het leven. Wellicht had een samenwerking voor deze film wat van de negatieve punten weg kunnen nemen en was ‘James and the Giant Peach’ een echt betoverende klassieker geworden. Nu scoort de film op bepaalde punten erg hoog, maar valt op andere momenten weer tegen. Dat neemt echter niet weg dat het een mustsee is voor liefhebbers van Selicks werk en stop motion animatiefilms in het algemeen, want er zitten beelden in om je vingers bij af te likken.
Monica Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 10 oktober 1996