Sweetwater Junction (1980)

Regie: George Sluizer | 35 minuten | documentaire

George Sluizer noemt zijn documentaire over de ratelslangjacht – en de ratelslangcultuur – in Sweetwater, Texas een mini-western. En ja, het gaat over mannen op paarden – laten we ze ‘snakeboys’ noemen – en we bevinden ons in de film in een karakteristieke Western-omgeving, met woestijnen en rotsformaties, maar daar houden de overeenkomsten wel mee op. Al probeert Sluizer vanaf het begin wel zeer nadrukkelijk met behulp van muziek de Western-sfeer te benadrukken. Opzichtig kun je het ook noemen. Want even is leuk, maar het in de introductie langdurige gebruik van Ennio Morricone’s ‘Man With a Harmonica’, uit de Western-klassieker ‘Once Upon a Time in the West’, is, op zijn vriendelijkst gezegd, weinig geïnspireerd. Gelukkig gebruikt Sluizer deze tactiek niet de gehele film lang en wordt het ook nog echt een interessante documentaire met een eigen gezicht.

De film opent met twee cowboys die op zoek zijn naar ratelslangen. Deze verschuilen zich tussen de rotsen en worden vakkundig opgespoord door de mannen met spiegeltjes en speciaal gefabriceerde grijpstokken (onder andere gemaakt van golfclubs). Eenmaal gevangen, stoppen ze de slangen in een kist, om ze later te kunnen verkopen of ermee te kunnen ‘pronken’ op de ‘kermis’, waar de vanger van de grootste slang geroemd wordt en er zelfs een speciale missverkiezing is, waarbij de winnares voor het ogen van het publiek een slang in bedwang moet zien te houden met het eerdergenoemde gereedschap.

Aanvankelijk, zonder context, overheerst vooral het gevoel bij de kijker dat het er allemaal niet bepaald diervriendelijk aan toegaat en vraag je je af of dit allemaal wel nodig is. Dit gevoel gaat nooit helemaal weg, bijvoorbeeld door het hele festijn eromheen en de wijze waarop de levende slangen worden uitgerekt (om ze op te meten) en boven op elkaar worden gesmeten, maar het verhaal wordt wel wat genuanceerder.

Zo begrijp je halverwege de documentaire al een stuk beter waarom sommige lokale bewoners op ratelslangen jagen: ze zijn een gevaar voor het vee van de boeren: koeien en andere dieren worden doodgebeten en dus zijn boeren simpelweg genoodzaakt om ze te verdedigen. Daarnaast worden de gevangen en gedode slangen niet als trofeeën bewaard of in de prullenbak gegooid, maar ook echt ten volste benut. Niet alleen worden ze gegeten – een vrouw vertelt trots dat slangenvlees bijna als ieder willekeurig vlees kan smaken met de juiste kruiden en bereiding – maar hun gif wordt ook als bestanddeel en onderzoeksmateriaal gebruikt voor medicijnen; bijvoorbeeld tegen bepaalde vormen van kanker.

Tenslotte wordt al vroeg de vraag gesteld of er niet zoveel gejaagd wordt dat er het gevaar is dat de slangen (in het gebied) uitsterven. Dit blijkt echter niet het geval: er schijnen er veel meer bij te komen dan dat er ooit kunnen worden gevangen. Prima dan, zullen we maar zeggen. En alsof onze bio-industrie zo humaan is. De strijd tegen de ratelslangen in Sweetwater is in ieder geval te begrijpen. En de film van Sluizer is weer eens een intrigerend inkijkje in een voor (de meesten van) ons onbekende cultuur. Sommige gedeeltes gaan wat te lang door, vallen uit de toon (soms lijkt het of je naar een ouderwetse Amerikaanse reclamespot zit te kijken), en het Westernsausje in het begin (en aan het eind) was niet nodig geweest. Maar deze korte documentaire is uiteindelijk wel degelijk een blik waardig.

Bart Rietvink

Waardering: 2.5

DVD-release: 1 februari 2019 (exclusief bij de Volkskrant)
DVD-release: 23 april 2019