Black Gold (2006)

Regie: Marc Francis, Nick Francis | 78 minuten | documentaire

‘Black Gold’ slaat in als dat eerste kopje koffie van de dag. Het scherpt je zintuigen, maakt je bewust van je omgeving en smaakt erg goed. De makers, de Engelse broers Nick en Marc Francis, hebben hun doel weten te bereiken met deze mooie documentaire, namelijk het bewustmaken van het publiek over de oneerlijke koffiehandel. Iedereen kan daaraan zijn of haar steentje bijdragen, maar het is meer onwetendheid dan onverschilligheid dat de reden is dat dit niet gebeurd, althans niet op zo’n grote schaal als nodig is.

Er zijn miljoenen mensen afhankelijk van de koffie-industrie. Multinationals als Kraft, Nestle, Proctor and Gamble en Sara Lee maken echter de markt voor de kleine koffieboeren kapot, terwijl de beste kwaliteit koffie juist van deze boeren afkomstig is! Scènes waarin vrouwen worden getoond die acht uur per dag koffiebonen selecteren op kwaliteit zijn schrijnend. Zij werken zich voor slechts enkele centen uit de naad. De prijs van koffie wordt op de markt in New York (Arabica) en Londen (Robusta) bepaald. Terwijl je als klant in een restaurant als het immens populaire Starbucks drie dollar betaald voor een kop cappuccino, ontvangen de boeren slechts drie cent voor hun waar. Daar kun je je schuldig over voelen, maar dat is niet eens waar de gebroeders Francis op uit zijn. Op een rustige manier laten zij de boodschap op de kijker inwerken. Door middel van prachtig camerawerk tonen zij aan hoe de koffieboeren te werk gaan. Subtiel zijn ze niet, van het bloeiende Starbucks met hun opgewekte, trotse en enthousiaste medewerkers switcht de camera net zo makkelijk over naar een voedingskamp waar een hongerlijdende moeder en kind gewogen worden en vervolgens naar huis gestuurd worden, omdat ze net niet genoeg honger hebben… Jammer alleen dat de makers de rijke westerlingen niet confronteren met de harde feiten, die wel aan de kijker gepresenteerd worden door middel van duidelijke teksten in beeld. Nu blijft het bij het tonen van de verschillen in arm en rijk.

Een grote rol in de documentaire is weggelegd voor de charismatische Tadesse Meskela, de manager van de Oromia Coffe Farmers Co-operative Union, die meer dan 74.000 koffieboeren vertegenwoordigd. Hij reist de wereld over om een betere prijs te bedingen voor zijn leden. Gepassioneerd en vastberaden gaat hij besprekingen in en langzaam maar zeker wordt de oneerlijkheid van de koffiehandel duidelijk. Hij laat zien in welke omstandigheden de koffieboeren moeten werken en hoe moeilijk ze het hebben. Dit gevoel wordt nog versterkt na de beelden van de Wereld Handels Organisatie (WTO) top. Dit overleg dat in 2003 in Cancun gehouden werd, en als doel had afspraken over een verregaande vrijhandel te maken, is volkomen mislukt. Hoewel deze afspraken niet directe gevolgen hadden voor de koffieprijs, is het beeld dat geschetst wordt niet rooskleurig. Sommige landvertegenwoordigers mogen niet eens bij de overleggen aanwezig zijn, laat staan dat ze gehoord worden en hun mening mogen uiten.

‘Black Gold’ had dan wel iets meer in balans mogen zijn door bijvoorbeeld multinationals aan het woord laten komen, het is zonder meer een documentaire die de aandacht van een breed publiek verdient.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 28 oktober 2007