Red State (2011)

Regie: Kevin Smith | 89 minuten | actie, horror, thriller | Acteurs: Michael Angarano, Deborah Aquila, Nicholas Braun, Ronnie Connell, Kaylee DeFer, Joey Figueroa, Kyle Gallner, Anna Gunn, Matt L. Jones, John Lacy, Catherine McCord, Alexa Nikolas, Stephen Root, Cooper Thornton, Betty Aberlin, Kerry Bishé, Ralph Garman, Melissa Leo, Molly Livingston, James Parks, Michael Parks, Haley Ramm

Indie filmregisseur Kevin Smith gaat weer eens los en dat levert in ‘Red State’ een onevenwichtige en controversiële film op, die een aanklacht vormt tegen zowel religieus fanatisme als de terrorismebestrijding van de Amerikaanse overheid. Smith weet zijn vinger op de zere plek te leggen, maar door alsmaar op datzelfde punt te blijven drukken, maakt zijn film een minder krachtig statement dan hij ongetwijfeld bedoeld heeft. Het is zijn meest cynische, bittere en wrange film tot nu toe, die met gemengde gevoelens werd ontvangen door de filmwereld.

‘Red State’ opent met de tiener Travis (Michael Angarano) die door zijn moeder naar school wordt gebracht en onderweg een groepje mensen ziet demonstreren bij de begrafenis van een vermoorde homoseksuele jongen. De demonstranten zijn afkomstig van de extremistische Five Point Church in de buurt, geleid door de dominee Abin Cooper (Michael Parks). Cooper houdt donderpreken over de verdorvenheid van homoseksuelen, de federale overheid die daar niets aan doet en de seksualisering van de maatschappij. Zijn volgelingen bestaan uit zijn kinderen met aanhang en zijn kleinkinderen, maar hun geringe aantallen weerhoudt hen er niet van om gewelddadige acties te ondernemen.

Travis volgt het nieuws over de Five Point Church wel, maar is vooral geïnteresseerd in seks. Met zijn vrienden Jarod (KyleGallner) en Billy Ray (Nicholas Braun) is hij van plan om een vrouw te ontmoeten die zichzelf via internet aanbiedt voor seks, met hen alledrie tegelijk. Het hitsige drietal gaat naar de stacaravan van de vrouw, Sara (Melissa Leo) toe. Dan blijkt echter dat het een valstrik is van de sekteleden van dominee Cooper en worden ze ontvoerd naar de omheinde boerderij waar de Five Point Church gevestigd is. Intussen heeft sheriff Wynan (Stephen Root) – die zelf een homoseksuele affaire te verbergen heeft –  zijn hulpsheriff erop uit gestuurd nadat de jongens Wynans geparkeerde auto hebben geschampt. Het geheel loopt uit de hand en agent Joseph Keenan (John Goodman) van de ATF (Alcohol, Tobacco, Firearms) krijgt de opdracht om de boerderij te omsingelen en te bestormen. De Cooper familie is daar echter op voorbereid en hebben een heel arsenaal aan wapens klaarliggen.

Kevin Smith omschreef ‘Red State’ zelf aanvankelijk als een horrorfilm, maar het heeft meer trekjes van een actiethriller dan onvervalste horror, zoals het genre doorgaans gedefinieerd wordt. Smith gaf daarop aan dat de “horror” vooral in het gedrag van zowel de sekte als de federale agenten zit – en hoewel hij daarin wel een punt heeft, wekt het predikaat “horror” toch andere verwachtingen.

Dat neemt niet weg dat de gebeurtenissen vaak gruwelijk zijn. Smith neemt uitgebreid de tijd – in een speeltijd van krap negentig minuten – om de onmenselijkheid en stupiditeit van de handelingen van de personages te laten zien. Zijn boodschap lijkt te zijn dat de sekte door hun geloof irrationeel handelt en de overheid, die de rationaliteit en de wet zou moeten vertegenwoordigen, feitelijk net zo makkelijk de rechten van burgers schendt, terwijl ze die zou moeten beschermen. Het is een compromisloos standpunt en alle acties die sommige personages die als “goed” kunnen worden aangemerkt, kennen een nare en fatale afloop. Hierin zijn flarden herkenbaar voor Smith’ kenmerkende ironische humor, maar die is hier inkt- en inktzwart.

De cast bestaat uit een aantal gelouterde karakteracteurs, die goed spel laten zien, Parks voorop als de maniakale Abin Cooper. Hij weet het charisma en de godsdienstwaanzin met een sonore stem uitstekend neer te zetten, zodat zijn donderspeeches beangstigend realistisch overkomen. Melissa Leo – die in hetzelfde jaar een Oscar won voor ‘The Fighter’, zet haar rol als Sara, Abins dochter, wat dik aan, maar dat past ook wel bij de functie die haar personage heeft. Goodman is betrouwbaar als altijd als agent Keenan, die mee wordt gesleurd in een meedogenloos machtsspel en een escalerende orgie van geweld en tegelijkertijd probeert zijn geestelijke gezondheid te bewaren. Ook de jongens die de drie tieners spelen, weten hun angst en onzekerheid over hun gevangenneming goed over te brengen.

Ondanks het goede acteerwerk levert Smith met ‘Red State’ een onevenwichtige film af. De plot is compact en functioneel, maar er blijven nog heel wat vragen onbeantwoord – nog los van een bewuste vaagheid wat het lot is van sommige bijrolspelers. Er wordt bijvoorbeeld teveel van de kijker gevraagd om de acties van de federale agenten van het Bureau ATF klakkeloos te accepteren. Smith combineert hier “van dik hout zaagt men planken” met “lange halen, snel thuis” en dat is geen gelukkige mix. De haast eindeloze, maar vaak razend grappige dialogen waar Smith bekend om staat, zijn in ‘Red State’ amper aanwezig. Gepraat wordt er overigens nog genoeg, maar niet met opgewekte popcultuur verwijzingen, snedige terzijdes en Star Wars referenties. Het is hel en verdoemenis en niemand lijkt een schoon geweten te hebben en een onbevlekte ziel.

De titel refereert aan de zogenoemde “red states”, staten die bij verkiezingen naar de Republikeinen gaan (de Democratische staten zijn “blue states”) en staat breder symbool voor “America’s Heartland”, wat – afhankelijk van je politieke overtuiging – de staten zijn waar de traditionele waarden nog in ere worden gehouden / die bekrompen zijn, in tegenstelling tot de meer vooruitstrevende / moreel vervallen staten als Californië en New York.

Het is duidelijk waar Smiths sympathieën liggen,  al geeft hij wel aan, bij monde van Travis’ lerares, dat ook Republikeinen niets te maken willen hebben met de Five Point Church en dat zelfs de neonazi’s niets met hen te maken willen hebben. Het is geen halfslachtige disclaimer en toch weet Smith zijn ideeën en zijn uitwerking niet helemaal overtuigend met elkaar te verbinden.

‘Red State’ is effectief, zeker, met een lineair plot zonder al te veel franje, dat zich naar een onvermijdelijke climax begeeft, met één onverwachte – en ook weer met zwarte humor overlaten – plotwending, die het laatste kwartier een andere draai geeft dan je zou verwachten. Dan heeft er al een bloedbad plaatsgevonden en zijn er personages achteloos doodgeschoten waarvan je hoopte dat ze het einde van de film zouden halen.

Hans Geurts

‘Red State’ verschijnt woensdag 21 maart 2012 op DVD en blu-ray en is vanaf dinsdag 13 maart 2012 te huur.