Bronson (2008)

Regie: Nicolas Winding Refn | 92 minuten | actie, biografie, misdaad, drama | Acteurs: Tom Hardy, Kelly Adams, Katy Barker, Edward Bennett-Coles, June Bladon, Amanda Burton, China-Black, William Darke, Anna Griffin, Matt King, Matt Legg, Brendan McCoy, Juliet Oldfield, Jonathan Phillips, Hugh Ross, Terry Stone, Joe Tucker

Wie is die man die berucht werd vanwege zijn gewelddadige gedrag naar bewakers en medegevangenen en die bij zijn beroving van het postkantoor maar £26,18 buit maakte? Die elf boeken publiceerde, waaronder ‘Solitary Fitness’, over hoe je fit kan blijven in eenzame opsluiting en ‘The Good Prison Guide’, over welke gevangenis -hij verbleef in 35 verschillende- het beste eten heeft, of de meest comfortabele bedden en het beste uitzicht?

We zien Charles Bronson (die vroeger Michael Peterson heette, tijdens een korte bokscarrière liet hij zijn naam veranderen) als beest in een kooi en als clown op het podium. Nicolas Winding Refn heeft niet alleen een interessante man gekozen om een portret over te maken, ook is zijn invalshoek van Bronson als beroemdheid, als wanna-be-superstar, een goede vondst.

Virtuoos, gestileerd en met veel humor -ook in de keuze en het gebruik van de muziek- laat Winding Refn Bronson zelf zijn verhaal vertellen. Beelden van de gevangenis worden afgewisseld met het podium, waar de steeds meer beruchte gevangene met een angstaanjagende clownperformance de show steelt.

Hoewel de film begint met heftige beelden van Bronson als beest in een kooi, is het aanvankelijk vooral een groot spektakel met veel vaart en humor. Wat Charles Bronson echt denkt en voelt krijgen we niet te zien. Gaandeweg verandert dat. Echt begrijpelijk wordt hij niet voor ons (maar voor wie is hij dat wel?), maar dankzij het fenomenale spel van Tom Hardy, krijgen we stukje bij beetje steeds meer te zien van de man die jarenlang trots was op de titel ‘Britains most violent criminal’ en voelen we met hem mee wanneer hij met zijn grote sterke lichaam onwennig in het volgepropte huis van zijn ouders rondloopt, wanneer hij bij hoge uitzondering in zijn leven even op vrije voeten is.

Ook zien we een glimp van zijn kwetsbare kant wanneer hij een bewaker heeft gegijzeld en de gevangenisdirecteur per telefoon aan Bronson vraagt wat zijn eisen zijn. Hij heeft daar eigenlijk helemaal niet over nagedacht en weet niet wat hij moet zeggen.

En wanneer hij – in een mooie scène met de overdreven zwierige leraar die later ook nog gegijzeld zal worden – talent voor tekenen blijkt te hebben leren we hem van nog weer een andere kant kennen.

Verder is er een prachtige surrealistische dansscène met de ‘loonies’. (Zo noemt Bronson de psychiatrische patiënten wanneer hij – platgespoten – een tijdje in een kliniek wordt vastgehouden.) We zien deze mensen woest en uitbundig dansen, maar met een lege uitdrukking op hun gezicht. Winding Refn heeft een bijzonder talent om mensen overdreven te laten doen en op een manier te laten zien die tegen de grens van het bizarre aanzit, maar dan juist niet karikaturaal wordt maar sterk en respectvol. Misschien komt het door de volledige overgave die hij bij zijn acteurs teweeg weet te brengen.

Tom Hardy, de held van de film, die zich zelfs fysiek aan het postuur van Bronson heeft weten aan te passen, is intens, sterk en op een enge manier grappig. Zowel hij als Nicolas Winding Refn, zijn ter voorbereiding van de film vele malen bij ‘Britains most violent criminal’ (“How’s your mother?” “Would you like another cup of tea?” ) op bezoek geweest. De laatste zeven jaar is er echter geen agressief gedrag geweest. Toch komt Bronson, die nooit iemand heeft vermoord of verkracht en al 34 jaar opgesloten is geweest, voorlopig niet vrij. En hoewel de beelden van hem als beest in een kooi natuurlijk wel suggestief zijn, gaat de film daar verder niet over.

Het siert Winding Refn. Verontwaardiging, medelijden, moeilijke omstandigheden, het had allemaal veel effect kunnen hebben. Maar dit krachtige, zelfverzekerde en met flair gemaakte portret heeft dat helemaal niet nodig.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 4

‘Bronson’ verschijnt woensdag 23 januari 2013 op DVD en blu-ray (re-release).