Schneider vs. Bax (2015)

Regie: Alex van Warmerdam | 97 minuten | komedie, thriller | Acteurs: Tom Dewispelaere, Alex van Warmerdam, Maria Kraakman, Gene Bervoets, Annet Malherbe, Pierre Bokma, Henri Garcin, Loes Haverkort, Eva van de Wijdeven, Ali Zijlstra, Mike Reus, Bart Harder

’Schneider vs. Bax’ is, kort gezegd, een film over twee mannen die elkaar met vuurgeschut belagen. Dat gebeurt in een typisch Hollands landschap. De kluchtige verwikkelingen staan daarbij bol van een vileine humor. Het zijn kenmerkende eigenschappen voor het werk van filmmaker Alex van Warmerdam. De ingrediënten hebben meermalen tot triomf geleid. Met zijn vorige film, ‘Borgman’, wist Van Warmerdam zelfs door te dringen tot het hoofdprogramma van het festival van Cannes. Succes lijkt ook nu gegarandeerd. Dat maakt de film echter ten dele waar. De vraag rijst vooral of bovenstaande plot niet erg mager is.

Aanvankelijk is er niks loos. Sterker nog, ‘Schneider vs. Bax’ benadert de eerste helft van de film absolute perfectie. Van Warmerdam introduceert een keur aan personages, de één nog kleurrijker dan de ander. Allereerst zijn daar de twee duellisten: Schneider (vertolkt door de Vlaamse acteur Tom Dewispelaere) en Bax (een rol van Alex van Warmerdam zelf). De eerste, gelukkig getrouwd en vader van twee meisjes, verdient zijn geld als huurmoordenaar. De tweede leidt een kluizenaarsleven als schrijver, teruggetrokken in een bungalow gelegen aan een oer-Hollands watertje.

Wanneer Schneider de opdracht krijgt om Bax te vermoorden, de onschuldig ogende schrijver blijkt kindermoordenaar te zijn, lopen de zaken volkomen uit de hand. Dat is niet alleen door hun eigen toedoen, maar komt ook op het conto van alle bijpersonages. Zo is daar Gina (Annet Malherbe), een prostituee uit Culemborg die achterna wordt gezeten door haar pooier Bolek (Pierre Bokma). Ook Nadine (Eva van de Wijdeven), de jonge vlam van Bax, is van invloed op de gebeurtenissen rond de twee hoofdpersonages. Net als Gerard (Henri Garcin), de pedofiele vader van Bax die een incestueus verleden heeft met zijn kleindochter. Die kleindochter, Francisca (Maria Kraakman), steelt de show als de depressieve sta-in-de-weg die zich ontpopt als maniakale heldin. Uiteindelijk blijken er meerdere adders onder het gras te zitten en is niets wat het lijkt.

Het oer-Hollandse decor speelt in dit alles een aangename rol. Het toont dat er achter onze calvinistische façade een hoop duisternis schuilgaat. Het is een beproefd Van Warmerdam-thema, dat in die eerste helft tot volle wasdom komt. Dat is ook terug te zien in het acteerwerk. De knullige manier waarop Van Warmerdam bijvoorbeeld zelf acteert is niet alleen zeer aandoenlijk, maar is ook exemplarisch voor de quasi-burgerlijke gesteldheid van zijn personage. Voor de buitenwereld is Bax net als eenieder, maar in de tussentijd doet hij alles wat God verboden heeft. Zijn grootgebruik van drugs werkt als gevolg goed op de lachspieren. Het waarom van de huurmoord is uiteindelijk niet van belang, het gaat Van Warmerdam eerder om het vakkundig fileren van die nationale burgerlijkheid. Dat gaat gepaard met smakelijke dialogen en een verrukkelijke aankleding.

Daarom is het extra jammer dat ‘Schneider vs. Bax’ toch uitmondt in een inhoudelijk lege schietpartij. Het lijkt alsof Van Warmerdam na pakweg een uur door al zijn plotwendingen heen is en voor het laatste deel gekozen heeft voor een simpele ontknoping. Het is niet dat de tweede helft van de film geen spanning heeft of dat de beeldvoering ondermaats is, maar het contrast met het voorgaande is dusdanig groot dat het voelt alsof je als toeschouwer met lege handen overblijft.

Wouter Los

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 28 mei 2015
DVD-release: 30 oktober 2015