Chinatown (1974)

Regie: Roman Polanski | 131 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Jack Nicholson, Faye Dunaway, John Huston, Perry Lopez, John Hillerman, Darrell Zwerling, Diane Ladd, Roy Lenson, Roman Polanski, Richard Bakalyan, Joe Mantell, Bruce Glover, Nandu Hinds, James O’Rear, James Hong

“Het is alsof de halve stad de andere kant op kijkt en dat is oke. Maar ik ben verdomme bijna mijn neus kwijtgeraakt, Mrs Mulwray. En ik hou van mijn neus. Ik adem graag door mijn neus.” Een van de heerlijke zinnen die over Jack Nicholson zijn lippen rolt in ‘Chinatown’.

Geen gemakkelijk verhaal en ook 131 minuten klassiek film (zonder overdreven special effects, flitsende beelden, maar wel met technische hoogstaande schitterende sprekende beelden en een uitgedacht complex scenario), een gewaagde onderneming. Deze is echter ronduit geslaagd. Het topteam bestaat uit scenario schrijver Robert Towne, regisseur Roman Polanksi, cameraman John A. Alonzo en de hoofdacteurs Jack Nicholson en Faye Dunaway. In het jaar waarin ‘The Godfather 2’ de Oscars domineerde moest ‘Chinatown’ genoegen nemen met een Oscar voor het Beste Scenario.

Desondanks staat er een intelligente donkere samenzwering. Omkoping, moord, incest, en jaloezie: niets is de privé-detective te veel. Hij gaat onverminderd door met zijn onderzoek en zet wat de reden ook is met daadkracht en sluwheid zijn speurtocht naar rechtvaardigheid voort. Jack Nicholson heeft daarmee de film op sleeptouw genomen. Hij straalt een onuitputtelijke energie en aantrekkingskracht uit en hij is diegene die ondanks tegenslagen leidt. Het verhaal is dan ook vanuit zijn perspectief. In interviews is te horen dat de rol geschreven is met Jack Nicholson als speler in gedachten. Zijn spel is dan ook zo briljant dat soms niet eens meer duidelijk is dat Jack Nicholson de persoon achter J. Gittes is.

Ook zijn tegenspeelster Faye Dunaway is haar rol. Op beeld straalt ze wederom een bewonderenswaardige ongekende schoonheid uit. Ze speelt de koele zelfverzekerde, elegante Evelyn en wordt neergezet als Femme Fatale. Jack Nicholson sleept de kijker achter zich aan met zijn verwoede rationele onderzoek. Dunaway is de menselijke factor. Zij brengt twijfel, ongeloof en versterkt daarmee dreiging, gevaar en spanning. Schrijver Twone had ook haar in gedachten tijdens het schrijven van het script.

Het scenario wordt gevolgd tot het trieste einde waarmee Roman Polanski zijn donkere stempel zet. Daarom wordt ‘Chinatown’ ook wel een verontrustend visioen genoemd. Wellicht visioen, maar met de huidige grootschalige omkooppraktijken en corruptie in de bouwwereld, openbare liquidaties en het plots verdwijnen van mensen is ‘Chinatown’ een vorm die zelfs past op hedendaags Nederland. Ook de verzameling Freaks, hartelozen, slachtoffers, schoften (inclusief de kleine rat die Jakes neus opensnijdt, gespeeld door Polanski zelf) zijn met een scherp oog vast gelegd.

‘Chinatown’ is een geschiedenis op zich. Een verhaal gemaakt door meesters. Een Da Vinci onder de films met meerdere lagen en elk woord, elke object, elke gebeurtenis zijn bouwstenen voor het geheel. Er is niets te veel en daarom is het allemaal zeer verleidelijk, ondanks de lange zit.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 19 december 1974
Bioscooprelease: 15 september 2016 (re-release)