Denzel Washington – An American Model – Denzel Washington, un modèle américain (2022)

Regie: Sonia Dauger | 53 minuten | documentaire, biografie | Met: Denzel Washington, Adama Diop, Spike Lee, Kenneth Branagh, Philippe Rousselot, Chadwick Boseman, Whitney Houston, Michael Jackson, Malcolm X, Martin Luther King, Barack Obama, Michelle Obama, Sidney Poitier, Ronald Reagan, Donald Trump

Maar weinig acteurs zijn zo veelzijdig als Denzel Washington. Hij speelt net zo gemakkelijk een brave burgerman als een keiharde crimineel en ook voor het portretteren van historische figuren draait hij zijn hand niet om. Een filmster, maar wel eentje met een klassieke toneelachtergrond die zowel groots en meeslepend als klein en subtiel spel in huis heeft. Vandaag de dag is Washington een van de meest gelauwerde acteurs in Hollywood, met twee Oscars op de schouw en vele tientallen andere prijzen. Daarnaast is hij een wegbereider geweest voor een hele generatie andere Afro-Amerikaanse acteurs, zoals zijn goede vriend en inspiratiebron Sidney Poitier dat destijds voor hem was. Washington lijkt een geboren acteur, maar de documentaire ‘Denzel Washington: An American Model’ (2022) leert ons dat het niet veel had gescheeld of hij had een heel ander pad bewandeld in zijn leven.

Denzel Washington kwam op 28 december 1954 ter wereld in een slaapstadje onder de rook van New York, als zoon van een eigenaresse van een schoonheidssalon en de dominee van de plaatselijke pinkstergemeente. In zijn tienerjaren flirtte hij met criminaliteit, zeker na de scheiding van zijn ouders toen hij 14 jaar was. Zijn moeder besloot hem naar militaire kostschool te sturen. ‘Dat besluit veranderde mijn leven, want zoals het er toen voorstond had ik het anders niet overleeft. De jongens waar ik mee omging destijds, mijn ‘running buddies’, hebben bij elkaar opgeteld zo’n 40 jaar in de gevangenis doorgebracht. Het waren aardige jongens, maar de straat had hen in zijn greep’, aldus Washington, die door regisseur Sonia Dauger als enige aan het woord wordt gelaten, via archiefbeelden.

Washington begon aan een studie journalistiek, maar ontdekte bij toeval dat hij talent had als acteur. Omdat hij toch al twijfelde over de weg die hij was ingeslagen, besloot hij ervoor te gaan. Die eerste jaren was hij vooral in het theater te zien en toen viel al op hoe veelzijdig hij was. Maar voor een zwarte acteur was het eind jaren zeventig nog niet eenvoudig om voet aan de grond te krijgen in Hollywood. Met de rol van Dr. Philip Chandler in de ziekenhuisserie ‘St. Elsewhere’, die hij zes jaar speelde, wist hij een doorbraak te forceren. Niet lang daarna volgden twee indrukwekkende rollen waarmee hij zich ook bij het bioscooppubliek in de kijker speelde: die van anti-apartheidsstrijder Steve Biko in ‘Cry Freedom’ (1987) en vooral die van soldaat Silas Trip in het historische drama ‘Glory’ (1989). Die laatste rol leverde hem bovendien de Oscar voor beste acteur in een bijrol op. Hij was pas de vierde acteur van kleur (na Hattie McDaniel, Sidney Poitier en Louis Gossett Jr.) die dat voor elkaar had gekregen.

De documentaire onderstreept dat Washington in eerste instantie vooral de harten van het Afro-Amerikaanse publiek veroverde. Pas met Spike Lees iconische biopic ‘Malcolm X’ (1992) omarmde ook het witte publiek hem volledig en werd hij ook gecast in rollen die in eerste instantie voor een witte acteur geschreven waren, zoals het Shakespeariaanse ‘Much Ado about Nothing’ (1993) van Kenneth Branagh en ‘The Pelican Brief’ uit datzelfde jaar (al bleef een onscreen romance met een witte tegenspeelster tot nog toe altijd uit). Een hele reeks succesvolle en gelauwerde rollen volgde, waarna Washington met het winnen van zijn tweede Oscar voor ‘Training Day’ (2001, ditmaal voor beste acteur in een hoofdrol) zijn status definitief bevestigde. Nu hij zich als acteur niet meer hoefde te bewijzen, kwam er ruimte vrij om ook achter de schermen aan de slag de gaan. ‘Antwone Fisher’ (2002) was de eerste film die hij zowel regisseerde als produceerde en waarin hij een grote rol speelde. Belangrijker nog was dat hij het pad plaveide voor een hele generatie jonge zwarte acteurs die in zijn voetsporen traden, meest in het oog springend is wijlen Chadwick Boseman, in wie Washington zoveel potentie zag dat hij nota bene zijn acteeropleiding betaalde. Net zoals Sidney Poitier de weg vrijmaakte voor hem en de eerste paar obstakels wegnam, nam hij er nog wat meer weg voor de aspirant-acteurs die na hem kwamen.

‘An American Model’ vertelt niet veel wat we nog niet wisten, maar geeft wél een mooi overzicht van de imposante carrière van Denzel Washington, voor zover een film van een klein uur hem daarin recht kan doen. Wat hem zo goed maakt, is volgens Dauger zijn veelzijdigheid. Het ene moment schittert hij in een passieproject als de klassieke toneelverfilming ‘Fences’ (2017), waarvoor hij zijn eerste Oscar-nominatie kreeg als producent, het andere moment schiet hij met evenveel overtuiging als meedogenloze huurmoordenaar Robert McCall slechteriken neer in ‘The Equalizer’ (2014). Hij laat ermee, net als Poitier dat in zijn tijd deed, zien dat hij in de eerste plaats acteur is, welke kleur zijn huid ook heeft. Ook als de film waarin hij zit toevallig een raciale kwestie aankaart.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Uitzending: 12 december 2023, 22:40 uur, NPO (Het Uur van de Wolf)