Flodder (1986)

Regie: Dick Maas | 111 minuten | komedie | Acteurs: Nelly Frijda, Huub Stapel, René van ’t Hof, Tatjana Simic, Horace Cohen, Nani Lehnhausen, Jan-Willem Hees, Lou Landré, Apollonia van Ravenstein, Herbert Flack, Lettie Oosthoek, Bert André, Gerrie van der Klei, Egbert van Paridon, Barbara Barendrecht, Hennie Zwanenburg, Liz Snoyink, Dick Scheffer, Tom van Beek

In een tijd waarin het normaal wordt geacht dat onaangepaste families 24 uur per dag te volgen zijn via realitysoaps, is het goed je te realiseren dat dit niet altijd gemeengoed is geweest. Toen ‘Flodder’ werd uitgebracht (in 1986), was het nog hoogst ongewoon om het dagelijkse leven van een stelletje asocialen te bezichtigen. Met alle ongein van tegenwoordig is het echter fijn om anno 2011 vast te kunnen stellen dat wat vermaak betreft de familie Flodder nog altijd met kop en schouders boven de ‘echte’ asociaaltjes uitsteekt. Niet qua gedrag – de Flodders zou je naar de huidige maatstaven haast een brave bende kunnen noemen – maar wel qua voldoening. ‘Flodder’ kijken is écht leuk, in tegenstelling tot het suffe ‘aapjes kijken’ van nu, waar je alleen maar hersendood van raakt.

Het verschil al meteen duidelijk. Ondanks de aanzienlijke lengte van ruim een uur en drie kwartier houdt de film er flink de vaart in. In luttele minuten is de setting helder. Het gezin Flodder, bestaande uit Ma (Nelly Frijda), de zonen Johnnie (Huub Stapel), Kees (René van ’t Hof) en Henkie, dochters Kees (Tatjana Simic) en Toet, opa en hond Whisky, krijgt na jaren op een gifbelt geleefd te hebben van de gemeente een nieuwe woning aangewezen in de sjieke buurt Zonnedael. Verantwoordelijke voor dit experiment is maatschappelijk werker Sjakie (de immer ondergewaardeerde Lou Landré), die namens de gemeente het contact met de familie onderhoudt. Dat het zooitje ongeregeld problemen gaat geven in Zonnedael is zonneklaar. Maar de hilariteit waarmee dit gepaard gaat is heerlijk.

Het leuke aan ‘Flodder’ is dat de bizarre situaties niet ontstaan door de onaangepastheid van het titelgezin, maar door de onwil (of ronduit: discriminatie) van de sjieke buurtbewoners. De directe buurvrouw noemt de Flodders al op het eerste gezicht “schorriemorrie” en is niet van plan ook maar enige toenadering te zoeken. De buurman ziet echter een uitstekende kans om onder het juk van zijn zouteloze huwelijk uit te komen en wil niets liever dan dochter Kees eens flink onder handen nemen. Wat een van de meest memorabele uitspraken uit de Nederlandse filmgeschiedenis oplevert: “Maar buurman, wat doet u nu?” Zoon Kees ondertussen krijgt het aan de stok met een stel tennisstudentjes die niet zo gecharmeerd zijn van de manier waarop hij naar “hun” meisjes kijkt. En dat levert weer een verdraaid leuk gemonteerde autoachtervolging op met verfrissende afloop.

Terwijl Sjakie met al zijn goede bedoelingen grotendeels genegeerd wordt door de Flodders en enkel brokken maakt, ontspint zich in Zonnedael een heuse hetze jegens de familie. Er wordt een buurtvergadering belegd, zonder dat de meeste bewoners echt kunnen zeggen wat ze nou precies op de Flodders tegen hebben. Ook al is de film volledig als komedie bedoeld, het is toch frappant hoe hij in dit soort situaties de spijker op de kop slaat wat betreft de (huidige?) vreemdelingenpolitiek. Niet om de familie Flodder nou meteen te vergelijken een groep allochtone vluchtelingen, maar de gelijkenis met hoe er op asielzoekerscentra wordt gereageerd door zogenaamd goed opgevoede burgers is treffend. Zo bevat de film stiekem toch een wat diepere boodschap en is de verbroedering die optreedt tijdens de knalfuif in de laatste akte hoopgevend.

Om een lang verhaal kort te maken: ‘Flodder’ heeft weinig aan hilariteit ingeboet en is decennia later nog steeds een heerlijke film om naar te kijken. Natuurlijk doet een en ander wat gedateerd aan, maar dat betreft hoofdzakelijk de omgeving – zeker niet de personages. Het is spijtig dat de vervolgdelen en de televisieserie het niveau van deze eerste film niet hebben weten vast te houden. Maar dat Dick Maas met zijn kindje een Nederlandse klassieker heeft afgeleverd staat na een kwarteeuw nog steeds als een paal boven water.

Wouter de Boer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 december 1986
VOD-release: 1 oktober 2016
DVD- en blu-ray-release: 8 oktober 2016 (Dick Maas Collectie)