For A Few Dollars More – Per qualche dollaro in più (1965)

Regie: Sergio Leone | 126 minuten | actie, drama, thriller, western | Acteurs: Clint Eastwood, Lee Van Cleef, Gian Maria Volontè, Mara Krupp, Luigi Pistilli, Klaus Kinski, Joseph Egger, Panos Papadopulos, Benito Stefanelli, Roberto Camardiel, Aldo Sambrell, Luis Rodríguez, Tomás Blanco, Lorenzo Robledo, Sergio Mendizábal    

‘For A Few Dollars More’ is Sergio Leone’s tweede deel uit zijn Dollar-trilogie. Hij had de nodige ervaring kunnen opdoen met ‘A Fistful of Dollars’ en in dit deel begint hij al meer en meer zijn klasse te tonen. De typische Leone stijl is hier al beter zichtbaar en de muziek van Ennio Morricone valt hier samen met de regie beter op z’n plaats. Alles klopt in deze film en dat komt niet in de laatste plaats door de uitstekende casting.  Wederom speelt Clint Eastwood een hoofdrol. Deze keer als een wat onstuimige premiejager; een ander personage dan in ‘A Fistful of Dollars’. Eastwood wordt in de trilogie de “Man with no Name” genoemd, maar ook in dit deel wordt zijn naam, Manco, een enkele keer genoemd. In de Amerikaanse versie is deze scène echter verwijderd omdat “Man with no Name” nu eenmaal wat aanstekelijker klonk. Eastwood zet een uitstekende prestatie neer als de onverstoorbare bountyhunter met de priemende, ironische blik die altijd alles onder controle heeft.

Het casten van Lee van Cleef voor de rol van kolonel Douglas Mortimer is een goede zet geweest van Leone. Van Cleef speelde daarvoor voornamelijk schurken in westerns, zoals in ‘High Noon’, zijn debuutfilm. Vaak had hij nauwelijks tekst en kwam vroegtijdig aan zijn einde. Leone wilde eerst eigenlijk Henry Fonda voor de rol hebben, maar die kon hij niet krijgen omdat Leone een grote onbekende was. Charles Bronson en Lee Marvin lukten ook niet en uiteindelijk kwam hij bij Lee van Cleef uit. De man met de haviksneus en markante kop speelt met verve de rol van de principiële kolonel Mortimer. De schurk wordt gespeeld door Gian Maria Volonte die Indio op een theatrale manier neerzet om zo een groot contrast te creëren met de twee Amerikanen. De charismatische, marihuanarokende bendeleider met de diabolische lach schiet vrouwen, kinderen, soldaten en z’n eigen mannen neer en doet dat op zo’n pathetische manier dat Leone op de set Volonte constant moest indammen om minder dramatisch over te komen. Dit ging zover dat Leone en Volonte hier zelfs stevige ruzie om kregen. Ondanks deze strubbelingen op de set heeft Volonte van Indio op uitstekende wijze een psychopathische schurk gecreëerd.

In ‘For A Few Dollars More’ is ook het eerste echte duel van Leone op het witte doek te zien. Het vindt plaats tussen en Indio en de man die hem verraden heeft. De locatie van het duel is een verlaten kerk, waar Indio zich met z’n bende ophoudt. De twee staan tegenover elkaar, een Spaanse gitaar op de achtergrond (Indio’s thema), close-ups van de bendeleden en van Indio en de verrader. De Spaanse gitaar wordt nu overstemd door koorgezang en een kerkorgel die het muzikale thema van het duel speelt. De muziek stopt, er vallen twee schoten en de camera richt zich op de dode verrader. Deze scène is een ongelooflijk mooie combinatie van beeld, geluid, religieuze symboliek en kerkmuziek. Het geeft dit moment voor het duel een ritualistisch karakter. Leone was sowieso nooit geïnteresseerd in het geweld van een duel, maar meer in het ritueel voorafgaand, dit kenmerk komt in al zijn westerns terug.

Leone vond licht ook erg belangrijk, vaak liet hij een foto van een schilderij zien en zei dat hij de lichtinval op dat schilderij ook zo wilde hebben in bepaalde shots. Dat is karakteristiek voor Leone’s westerns, de fantastische shots met prachtige kleuren. Een ander kenmerk is de close-ups van de gezichten. Leone vond het erg belangrijk dat de acteurs er verschillend uitzagen, zo gebruikte hij bijvoorbeeld zigeuners voor de rol van Mexicanen. Hierdoor krijgen de personages iets rauws en karikaturaals zoals Klaus Kinski die de gebochelde “Wild One” speelt of de ouwe man die naast het spoor woont.

‘For A Few Dollars More’ werkt zoals elke Leone-western toe naar een apotheose, de confrontatie tussen de twee hoofdrolspelers, de held en de schurk die elkaar treffen in het strijdperk. Ook deze confrontatie is weer fantastisch door de muziek; Mexicaanse klaagliederen, Indio’s thema en koorgezang, de close-ups van de schurk Indio en de held en de onvermijdelijke pistoolschoten.

Met deze film heeft Leone z’n eigen stijl een richting kunnen geven, zijn melodramatische, bombastische manier van filmen heeft hij later nog meer kunnen uitwerken in ‘The Good, The Bad and the Ugly’ en ‘Once Upon a Time in the West’. ‘For A Few Dollars More’ is hoe dan ook een hoogtepunt in de westerngeschiedenis. Subliem.

Hendrik Dijkhuis