Kleinkinderen van de Oost (2023)

Regie: Daan van Citters | 74 minuten | documentaire

Eerst was er ‘De Oost’. Een speelfilm die verhaalde van de onzalige oorlog die Nederland halverwege vorige eeuw voerde tegen Indonesische opstandelingen. Een oorlog die jarenlang met de mantel der schaamte was bedekt onder de onnozele naam ‘politionele acties’. Toen de rook eenmaal was opgetrokken was Indonesië onafhankelijk en waren Molukse militairen die voor de kolonisator hadden gevochten vertrokken naar Nederland.

Zo’n 75 jaar later is er de documentaire ‘Kleinkinderen van de Oost’. Hierin treden acteurs Daan van Citters (tevens regisseur) en Joenoes Polnaija in de voetsporen van hun opa’s. De opa van Citters was leider van een verkenningsbrigade, beide opa’s van Polnaija vochten als Molukkers mee aan Hollandse zijde. In de documentaire gaan beide acteurs op reis naar Indonesië, bezoeken plekken waar hun opa’s ooit verbleven en denken na over welke gevolgen de daden van hun opa’s hebben voor hun eigen leven.

Het levert een film op die bol staat van de goede bedoelingen, maar net niet helemaal uit de verf komt. De film heeft een dubbele focus, waarbij we enerzijds over de oorlog in Indonesië horen, anderzijds de odyssee van beide jonge acteurs volgen. Terwijl we begrijpen dat de acteurs het zwaar hebben met de daden van hun opa’s, voelen we het niet echt. Ze spreken er veel over, vragen elkaar hoe ze zich voelen, zeggen dat het allemaal diep gaat, maar we geloven het pas op het eind.

Het verslag van de oorlog is gefragmenteerd en daarom lastig te volgen voor wie er weinig van weet. Het verspringt van Nederlandse oorlogshandelingen naar het Molukse aandeel, naar de rol van de VOC en weer terug. Deze complexe geschiedenis, die in David van Reybroucks boek ‘Revolusi’ prima was te volgen, is simpelweg te lastig om in een korte documentaire te gieten.

Dan nog is dit geen straf om te bekijken. Citters maakt prima gebruik van filmische middelen om het verhaal te verbeelden, zoals de schilderijen die ons over de VOC vertellen. Bovendien wachten ons op het eind twee heftige onthullingen, waarbij we ons nog wel afvroegen of die onthullingen niet eerder hadden gekund. Dan wisten we veel eerder dat de bagage die deze kleinkinderen van de Oost meedragen toch wat zwaarder is dan we eerst dachten. En dat het ook diep gaat. Echt diep.

Henny Wouters

Waardering: 3

Bioscooprelease: 6 april 2023
Speciale vertoning: Movies That Matter Festival 2023, Nederlands Film Festival 2023