Lines of Wellington – Linhas de Wellington (2012)
Regie: Valeria Sarmiento | 145 minuten | drama, geschiedenis, oorlog | Acteurs: Nuno Lopes, Soraia Chaves, Marisa Paredes, John Malkovich, Carloto Cotta, Victória Guerra, Marcelle Urgeghe, Jemima West, José Afonso Pimentel, Miguel Borges, Mathieu Amalric, Melvil Poupaud, Filipe Vargas, Adriana Luz, João Arrais, Elsa Zylberstein, Vincent Perez, Albano Jerónimo, Joana de Verona, Gonçalo Waddington, Cahterine Deneuve, Isabelle Huppert, Michel Piccoli, Chiara Mastroianni, Malik Zidi, Maria João Bastos, Paulo Pires, Manuel Wiborg
Arthur Wellesley, de eerste Hertog van Wellington, was een briljant militair strateeg ten tijde van Napoleon. Onder zijn leiding leed de Franse generaal zijn definitieve nederlaag in de Slag bij Waterloo, in 1815. ‘Lines of Wellington’ verhaalt echter over een andere episode, uit 1810, waarin de Britse legeraanvoerder met zijn tactiek de Fransen een andere zeer gevoelige slag toebracht: de Linies van Torres Vedras. Een reeks forten die Wellington in het geheim had laten bouwen om de Portugese hoofdstad Lissabon te beschermen. En daar waren de Fransen niet op bedacht, laat staan op toegerust.
Het is handig als je een beetje achtergrondinformatie hebt gelezen, voordat je de film ingaat. Dat je bijvoorbeeld snapt dat de Portugezen en de Engelsen samenwerken, en dat ze zich expres terugtrekken naar de Linies. Of dat de Franse invasie van Portugal onder leiding van maarschalk Masséna gebeurt – Napoleons topfavoriet. ‘Lines of Wellington’ zelf geeft aanvankelijk vrijwel geen houvast en lijkt op hoofdzaken de materie als bekend te veronderstellen. De militaire hoofdfiguren worden niet geïntroduceerd, en dat is af en toe knap lastig, zeker omdat ze over het algemeen nauwelijks lijken op bestaande beeltenissen.
John Malkovich speelt Wellington, de IJzeren Hertog, maar het is volstrekt onduidelijk waarom hij juist voor de rol is gekozen (los van dat hij een bekende acteur is). Zo slecht als hij op zijn historische voorbeeld lijkt, zo volstrekt nietszeggend is zijn rol. Niks geen militair genie op het scherm, maar een ouwe zeur die zijn schilder loopt af te bekken dat hij minder lijken en meer glorie moet aanbrengen op zijn doeken. Gelukkig is hij hooguit twintig minuten (van de ruim twee uur) in beeld en doet hij voor de film eigenlijk nauwelijks ter zake.
Die richt zich namelijk op allerhande randfiguren in de aanloop naar de voor de Fransen fatale belegering van de Linies. Een Portugese luitenant die meer dood dan levend in een ziekenhuis wordt achterlaten en moet vluchten als de Fransen binnenvallen, een sergeant die verliefd wordt op de zwangere weduwe van een gesneuvelde korporaal, een prostituée, een koopman die zijn vrouw zoekt onder de vluchtelingen, enzovoorts, enzovoorts. Geregeld passeren de personages elkaar, zonder van elkaars bestaan af te weten. Een geinige truc, maar het verhaal ontbeert elke focus, waardoor het ook verwarrend werkt.
Je wordt eigenlijk niks wijzer over Wellington, over de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog, over wie of wat dan ook. Hoewel de kostuums goed verzorgd zijn, lijkt er qua sociale verhoudingen een loopje met de geschiedenis genomen te worden. Interacties doen wel erg modern aan en dat leidt behoorlijk af. Wat ook afleidt zijn de bekende namen in nietszeggende rolletjes. Catherine Deneuve, Isabelle Huppert, Mathieu Amalric… geen van allen krijgen ze echt iets te doen, laat staan dat ze langer dan vijf minuten in beeld zijn.
Na twee uur poppetjes kijken, die als beoogde apotheose allen bij elkaar komen in en om de Linies, is de belegering (die in werkelijkheid een half jaar duurde) ogenschijnlijk in een dag of twee afgelopen. Zonder dat er ook maar iets van enig krijgsgeweld te zien is geweest. Het is dat de film bijzonder fraai is vormgegeven en dat de persoonlijke verhalen tenminste nog een beetje tot de verbeelding spreken, maar als historisch drama schiet ‘Lines of Wellington’ stevig tekort.
Wouter de Boer
‘Lines of Wellington’ verschijnt dinsdag 6 augustus 2013 op DVD en blu-ray.