Manchester by the Sea (2016)

Recensie Manchester by the Sea CinemagazineRegie: Kenneth Lonergan | 138 minuten | drama | Acteurs: Casey Affleck, Lucas Hedges, Kyle Chandler, Gretchen Mol, Michelle Williams, Ben O’Brien, Ruibo Qian, Chloe Dixon, Tom Kemp, Ellie Teeves, Oscar Wahlberg, Kara Hayward, Josh Hamilton, Wendy Overly,

Je leest er wel eens over in de krant: familiedrama’s. Soms zijn bij een van de familieleden de stoppen doorgeslagen, maar het kan ook een ongelukkige samenloop van omstandigheden zijn waardoor het gruwelijk mis kan gaan binnen een gezin. Wat doet het met de nabestaanden wanneer zo’n drama zich binnen het gezin voltrekt? Scenarioschrijver en regisseur Kenneth Lonergan nam die vraag als uitgangspunt toen hij het verhaal schreef voor ‘Manchester by the Sea’ (2016). Zijn vriend en collega Matt Damon – met wie hij in 2011 de film ‘Margaret’ maakte – haakte aan; aanvankelijk zou hij de film ook regisseren, maar vanwege contractuele verplichtingen elders ging dat niet door. Hoewel het eerst nog de bedoeling was dat Damon de hoofdrol zou spelen, was ook dat niet mogelijk omdat hij aan een andere film werkte op het moment dat Lonergan, die had besloten zelf de regie op zich te nemen, met de opnamen wilde beginnen. John Krasinski was nog even in beeld, maar uiteindelijk werd Casey Affleck gestrikt voor de hoofdrol. Hij zal Matt Damon eeuwig dankbaar zijn dat hij moest afhaken voor de rol, want zowel de film als Affleck zelf gelden als frontrunners in zo’n beetje elke strijd om de grote filmprijzen. En terecht, want de film laat op indringende wijze zien wat rouw en schuldgevoel met iemand kunnen doen. Overigens bleef Damon wel aan het project gekoppeld als producer.

‘Manchester by the Sea’ speelt zich af in de staat Massachusetts. Lee Chandler (Casey Affleck), een in zichzelf gekeerde en door het leven getekende man die een spartaans bestaan leidt als conciërge cq. klusjesman in een appartementencomplex in een voorstadje van Boston. Als hij niet aan het werk is, verzuipt hij zijn zuur verdiende centen in de plaatselijke bar. Het mag duidelijk zijn: Lee heeft geen enkel plezier in het leven. Naarmate we hem beter leren kennen, zien we in dat hij zichzelf met dit bikkelharde bestaan straft voor gebeurtenissen uit het verleden. Zijn routine van toiletten ontstoppen en sneeuwschuiven wordt bruusk onderbroken door een telefoontje; zijn oudere broer Joe (Kyle Chandler) heeft een hartaanval gehad. Iets wat Lee ergens al wel voelde aankomen, want Joe had al langer last van ernstig hartfalen. Tegen de tijd dat hij is aangekomen in zijn geboorteplaats Manchester-By-The-Sea, is Joe helaas al overleden. Aan Lee de taak om het verdrietige nieuws over te brengen aan Joe’s zestienjarige zoon Patrick (Lucas Hedges), en de begrafenis te regelen.

Patrick is een typische puber: hij kan niet kiezen welk meisje hij leuker vindt, dus papt hij met allebei aan, hij speelt in een rockbandje en heeft een plekje in het ijshockeyteam van de school. Omdat zijn alcoholische moeder Elise (Gretchen Mol) het gezin jaren geleden al in de steek liet, leefde hij samen met zijn vader. Het nieuws dat zijn vader er niet meer is, dringt niet direct tot hem door. Lee schrikt zich een hoedje wanneer hij erachter komt dat Joe hem in zijn testament heeft aangewezen als Patricks voogd. Dat iemand hem nodig heeft, dat is een gevoel dat Lee angst inboezemt. Waarom dat zo is, komt eigenlijk pas halverwege de film naar voren, in een scène die de rillingen over je lijf doen lopen. Ooit had Lee een gewoon gezin, met zijn vrouw Randi (Michelle Williams) en drie kleine kinderen, in ditzelfde Manchester-By-The-Sea. En toen ging het onverwachts ineens gruwelijk mis. Sinds die gitzwarte dag wordt Lee verscheurd door een intens gevoel van schuld en rouw; ruimte voor andere emoties gunt hij zichzelf niet. En in Manchester kwam hij liever ook nooit meer. Dat zijn neef Patrick hem nu nodig heeft, dwingt hem om de confrontatie met zichzelf aan te gaan.

Gezien de thema’s verwacht je dat ‘Manchester by the Sea’ een loodzware film is. Gelukkig gunt Lonergan zijn kijkers ook warme momenten en is er zelfs humor (vooral dankzij Lucas Hedges die als Patrick een heerlijke puber neerzet, die enerzijds de stoere bink uithangt, maar anderzijds zo onzeker is als wat). Want, zo beweert de schrijver/regisseur: “Hoe ongelooflijk tragisch een situatie ook kan zijn, en hoe diep je ook rouwt, het leven gaat door.” Het hart van de film wordt echter gevormd door Casey Affleck, die de beste rol uit zijn carrière neerzet. Gehard en verbitterd door het leven, heeft hij zichzelf compleet afgesloten van alles wat het leven de moeite waard maakt. Een straf die hij meent verdiend te hebben door zijn nalatigheid. Omdat we pas later ontdekken hoe de vork in de steel zit, wordt zijn kille afstandelijkheid niet direct verklaard en moet je blijven kijken om Lee echt te leren kennen. Langzaam zien we hem ontdooien, in het contact met Patrick, maar ook met Randi, die hij gedwongen door de omstandigheden weer tegen het lijf loopt. Dat Michelle Williams een van de beste actrices van haar generatie is bewijst ze hier nog maar eens; de confrontaties die Randi en Lee hebben behoren emotioneel gezien tot de meest intense momenten in de film, die je regelmatig naar adem doen happen.

Kenneth Lonergan is gefascineerd door familierelaties -in zijn debuut als regisseur, ‘You Can Count on Me’ (2000) draaide het om een broer en een zus en in ‘Margaret’ om een moeder en een dochter. Hier staat de relaties tussen vaders en zonen – biologisch dan wel surrogaat – centraal. Lonergan is een kei in het observeren en uitkristalliseren van de onderlinge verhoudingen, en weet bovendien het beste uit zijn acteurs te halen. De kracht van de film is dan ook de manier waarop Affleck, Hedges en Williams zichzelf hun personages – met al hun complexiteit en verdriet – hebben weten eigen te maken. Lonergan stuurt ze niet in een rechte lijn naar de slotscène, maar over de hobbelige, ongemakkelijke en onvoorspelbare wegen van rouw. Hij trekt die lijn bovendien door in de montage, muziek en in het verhaal als geheel. Rafelrandjes worden niet gladgestreken maar maken de film puurder en intenser. Een film waar je stil van wordt.

Patricia Smagge

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 19 januari 2017
DVD- en blu-ray-release: 31 mei 2017