Seul contre tous (1998)
Regie: Gaspar Noé | 93 minuten | drama, thriller | Acteurs: Philippe Nahon, Blandine Lenoir, Franckie Pain, Martine Audrain, Jean-François Rauger, Guillaume Nicloux, Olivier Doran, Aïssa Djabri, Serge Faurie, Paule Abecassis, Stéphanie Sec, Arlette Balkis, Frédéric Pfohl, Gil Bertharion Jr., Rado
De eerste bioscoopfilm van regisseur Noé is een beklemmend portret geworden van een tot wanhoop gedreven man die in geweld zijn enige uitvlucht ziet. De prent roept interessante vragen op, maar ontspoort helaas op het einde.
Het verhaal van de film is herkenbaar voor veel mensen. Een man (Nahon) voelt zich door alles en iedereen verlaten en ligt overhoop met zichzelf en de wereld. Woede en wanhoop borrelen in hem op en hij besluit om een nieuw leven op te bouwen. Hij breekt met zijn praatzieke vrouw en gaat alleen op pad. Gewapend met een revolver overdenkt de man zijn leven. Zijn zin in het leven is hij al lang geleden verloren, de man besluit zijn laatste ademtocht op een gewelddadige wijze uit te blazen. Overmand door twijfel gaat hij zich bezinnen op wat het leven hem misschien wel kan bieden. Als de man eindelijk besluit wat hij wil, volgt een wrede ontknoping.
Deze eerste volwaardige bioscoopfilm van regisseur Noé is geen vrolijke kost. Noé’s tweede film ‘Irréversible’ kende veel controverse en ook deze ‘Seul contre tous’ zal voor een ongemakkelijk gevoel na het kijken zorgen. De zwartgallige visie op een door en door verrotte maatschappij waarin de armsten verwaarloosd en vergeten worden zorgt voor een nare en beklemmende sfeer.
Noé heeft zijn film in een aparte vorm gegoten. Op een gegeven moment verschijnt er een tekst op een zwarte achtergrond die de gevoelige kijker waarschuwt voor gewelddadige beelden. Er begint een tellertje te lopen dat aangeeft wanneer de bewuste scene in beeld komt.
Het verhaal ontvouwt zich via voice-over’s. Zo is de kijker getuige van de man’s intense haatgevoelens jegens zijn zwangere vrouw die hij “een dikke koe” noemt en vervolgens keihard in de buik schopt. Als hij daarna zijn schoonmoeder ook nog mishandelt en het huis uitvlucht, zal de kijker flink achter de oren krabben. Deze man is de ‘held’ van de film.
Deze keuze om een moreel discutabel mens als hoofdpersoon op te voeren, is een gewaagde keuze die goed uitpakt. De snoeiharde commentaren van de hoofdpersoon zijn walgelijk, naargeestig maar bovenal confronterend. Iedereen zal zijn geliefde of famillie wel eens inwendig vervloekt hebben. Ieder mens heeft zo zijn fouten die andere mensen kwetsen of pijn doen. Gewelddadige gedachtes zitten in ieder mens, dat is nu eenmaal de aard van het beestje. Noé weet dit en brengt de meest duisterse en perverse hersenspinsel van een schijnbaar doodnormale, onopvallende man in beeld.
De Franse acteur Phillipe Nahon levert een prima vertolking als emotioneel verdorven man. Dat de man geen karikatuur is geworden van een ‘bad guy’ is geheel aan het spel van de Fransman te danken. De hoofdpersoon is een product van een koude en kille maatschappij geworden. De man beseft dat hij niet geaccepteerd zal worden door anderen en ook waarom. Gemaakte fouten draagt hij als een last op zijn rug. Empathie voor alles wat hij heeft gedaan, wordt er niet voor hem opgebracht. Nahon weet ge gevoelens van onmacht, de frustraties en de innerlijke leegte in de man erg overtuigend neer te zetten. Je gelooft hem meteen als hij weer een hatelijke tirade tegen de maatschappij begint. De film leunt voornamelijk op zijn spel.
Waar de film de mist ingaat is in de afwikkeling van de verhaallijn. De afloop van ‘Seul contre tous’ komt nogal vergezocht over. Het lijkt net alsof Noé zijn prent extra schokkend wilde maken en er op het einde nog eens tegen heilige huisjes aan wilde schoppen.
De finale is ongemeen naar en zwartgallig, maar bovenal te bizar. De hoop op controverse ligt er veel te dik bovenop. De prent heeft dat niet nodig, het spel en thema spreken voor zich en zijn interessant genoeg. Vrolijk word je niet van deze film, maar een wat logischer en voorspelbaar einde hadden deze productie zeker geen slecht gedaan.
Desalniettemin schotelt Noé je een confronterende film op die wezenlijke vragen oproept over de maatschappij waarin we leven en hoe minderbedeelden behandeld worden. ‘Seul contre tous’ belicht de problemen van mensen die amper gehoord worden. Mannen als in deze prent worden niet zo geboren, maar gemaakt door een wereld als de onze.
Frank v.d. Ven
Waardering: 3
Bioscooprelease: 14 oktober 1999