Stillwater (2021)

Regie: Tom McCarthy | 134 minuten | thriller, misdaad, drama | Acteurs: Matt Damon, Camille Cottin, Abigail Breslin, Lilou Siauvaud, Deanna Dunagan, Idir Azougli, Anne Le Ny, Moussa Maaskri, Isabelle Tanakil, Naidra Ayadi, Gilbert Traïna, Pierre Piacentino, Hamza Baggour, Jean-Marc Michelangeli, William Nadylam, Nassiriat Mohamed, Mahia Zrouki

Regisseur Tom McCarthy speelde al tien jaar met het idee om een thriller te maken die zich afspeelt in een Europese havenstad. Zijn belangrijkste inspiratiebronnen waren de mediterraanse noir-schrijvers Andrea Camilleri, Massimo Carlotto en vooral Jean-Claude Izzo, wiens Marseille-trilogie McMarthy’s oog uiteindelijk liet vallen op het Zuid-Franse Marseille. “Een bezoek aan de stad en ik wist dat ik mijn haven gevonden had”, aldus de man achter het Oscarwinnende ‘Spotlight’ (2015). McCarthy vooral gegrepen door de gelaagdheid en dynamiek van de stad en de samenvloeiing van culturen die Marseilles karakter bepalen. Maar er gingen aardig wat jaren overheen voor hij het juiste verhaal had gevonden om te vertellen. Pas met de bemoeienis van Thomas Bidegain en Noé Debré, vooral bekend van hun samenwerking met Jacques Audiard (onder meer het ijzersterke ‘Un prophète’ uit 2009 en ‘De rouille et d’os’ uit 2012) wist McCarthy het juiste scenario neer te pennen voor ‘Stillwater’ (2021). Wanneer zo veel verschillende mensen zich over een verhaal gebogen hebben – ook de naam van Marcus Hinchey staat vermeld in de credits – is dat vaak te merken aan de film. Ook ‘Stillwater’ heeft heel duidelijk twee gezichten: enerzijds is dit een sobere thriller over een vader die het onrecht dat zijn dochter zou zijn aangedaan wil rechtzetten, anderzijds is het een ontroerend drama over een ontredderde man die de scherven van zijn leven probeert te lijmen en daarbij hulp krijgt uit totaal onverwachte hoek.

De hoofdrol in ‘Stillwater’ wodt gespeeld door Matt Damon. Hij speelt William ‘Bill’ Baker, een typische redneck uit Stillwater, Oklahoma die een complete puinhoop van zijn leven gemaakt heeft. Zijn vrouw heeft een aantal jaren eerder een einde aan haar leven te hebben gemaakt en na een verwoestend spoor van drank en drugs te hebben achtergelaten, rest Bill weinig anders dan keihard werken op bouwplaatsen en sloopterreinen. Zijn zuur verdiende centen gebruikt hij voor vliegtickets naar Marseille, waar hij zijn dochter Allison (Abigail Breslin) bezoekt. Zij werd vijf jaar eerder veroordeeld voor de moord op haar huisgenootje Lina, met wie ze tevens het bed deelde maar die haar ontrouw was. Dat Allison nooit echt een hoge pet op heeft gehad van haar vader, blijkt wanneer ze hem vraagt een handgeschreven briefje door te spelen naar haar advocate Leparq (Ann Le Ny). In het Frans, want ze wil niet dat haar vader weet waar het over gaat omdat ze hem incapabel en onbetrouwbaar vindt. Wat blijkt: er blijkt iemand te zijn die kan bevestigen dat iemand anders Lina heeft omgebracht, wat haar vrij zou pleiten. Leparq weigert echter met de informatie aan de slag te gaan omdat ze met geruchten weinig kan beginnen. Bill is nieuwsgierig wat Allison precies geschreven heeft en vraagt aan de alleenstaande moeder Virginie (Camille Cottin), die hij nog kent uit het hotel waar zij met haar negenjarige dochter Maya (natuurtalent Lilou Siauvaud, die alle scènes waarin ze zit steelt) tijdelijk verbleef, om de brief voor hem te vertalen.

Ene Akim (Idir Azougli) zou hebben opgeschept over het feit dat hij met de moord op Lina is weggekomen, dus gaat Bill op zoek naar hem. Maar als onbehouwen bouwvakker met patriottistische tatoeages op zijn bovenarm, die geen woord Frans spreekt en geen idee heeft hoe de samenleving van Marseille in elkaar steekt, komt hij niet ver. Virginie, die volgens een vriendin wel houdt van dergelijke op het oog hopeloze ‘projectjes’, biedt aan hem te helpen. Dat blijkt het begin van een langzaam opbloeiende vriendschap tussen twee tegenpolen: de nobele, sociale, welbespraakte, liberale theateractrice Virginie en de eenvoudige, zwijgzame en wereldvreemde boerenkinkel die nog nooit een ’thee-ater’ van binnen heeft gezien. Die botsingen tussen culturen en wereldbeelden hadden hier en daar wel wat subtieler gemogen (Virginies vriendin vraagt wat lacherig of Bill op Trump heeft gestemd en of hij wapens in huis heeft), maar zorgen er wel voor dat je als kijker opwarmt voor deze personages. Een belangrijke rol is daarin tevens weggelegd voor de kleine Maya, die ondanks de taalbarrière vrijwel direct een klik heeft met die grote, stugge Amerikaan met zijn petjes en z’n houthakkershemden en er mede voor verantwoordelijk is dat de band tussen haar moeder en Bill steviger wordt. Wat hij met zijn eigen dochter verkeerd deed, lijkt hij met dit surrogaatkind te willen herstellen. Het gaat zelfs zo goed, dat Bill besluit in Marseille te blijven, niet alleen om dicht bij Allison te zijn, maar vooral vanwege (de in eerste instantie platonische) relatie met Virginie en haar dochter. McCarthy en cameraman Masanobu Takanayagi wentelen de scènes in de woning van de Française in licht, alsof ze nog maar eens willen onderstrepen: hier ligt de hoop.

Even is de missie van Bill om zijn dochter vrij te krijgen compleet naar de achtergrond verdwenen, om dan ineens weer de kop op te steken als Allison voor het eerst een dagje met verlof mag. Meer dan eens blijkt hoeveel schade Bills oude gedrag heeft aangericht bij zijn dochter, hoe diep het gaat. Damon en Breslin spelen dit uitstekend uit in enkele krachtige scènes. Bill is een man van weinig woorden en een wat lompe houding, die van al het goede in zijn leven één grote puinhoop maakt. Desondanks weet Damon onze sympathie te winnen, al laat het onevenwichtige script hem soms onbegrijpelijke keuzes maken. Het hart van de film ligt echter bij de innemende en barmhartige Camille Cottin, die we meteen vanaf het eerste moment in ons hart sluiten. ‘Stillwater’ herbergt in feite twee verschillende films in één. Niet altijd sluiten beide kanten van de medaille even netjes op elkaar aan, maar McCarthy durft in elk geval keuzes te maken die niet altijd voor de hand liggen en die ons laten meeleven met de personages. Het thrillergedeelte overtuigt beduidend minder dan de persoonlijke reis van Bill, die als vreemdeling in een ver land niet alleen letterlijk een nieuwe wereld ontdekt maar ook figuurlijk de nodige ontdekkingen over zichzelf doet.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 augustus 2021
DVD-release: 26 januari 2022